Prof. Marek Zukowski - dyrektor Instytutu Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki UG oraz prof. Harald Weinfurter z Uniwersytetu w Monachium – odebrali Polsko-Niemiecką Nagrodę Naukową COPERNICUS przyznaną za prowadzone wspólnie badania naukowe w zakresie fizyki kwantowej.
W sali im. Leibniza Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk w Berlinie odbyła się uroczystość wręczenia Polsko-Niemieckiej Nagrody Naukowej COPERNICUS. Wyróżnienie odebrali tegoroczni laureaci:
prof. Marek Żukowski z Uniwersytetu Gdańskiego i prof. Harald Weinfurter z Uniwersytetu Ludwika Maksymiliana w Monachium.
Nagroda COPERNICUS jest wspólnym przedsięwzięciem Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP) i Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG). Jej celem jest wyróżnienie najbardziej aktywnych uczestników polsko-niemieckiej współpracy naukowej, którzy mogą się wykazać wybitnym dorobkiem badawczym. Wysokość nagrody wynosi 100 000 euro (50 000 euro dla każdego z dwóch laureatów). Laureat z Polski otrzymuje 20 000 euro nagrody imiennej oraz kwotę 30 000 euro z przeznaczeniem na kontynuację współpracy polsko-niemieckiej, a w szczególności na wsparcie młodych uczonych.
To międzynarodowe wyróżnienie przyznawane jest dwóm naukowcom - polskiemu i niemieckiemu – raz na dwa lata. Laureaci otrzymali nagrodę za prowadzone wspólnie badania naukowe w zakresie fizyki kwantowej. Jury, złożone z uznanych przedstawicieli świata nauki, doceniło również komplementarność laureatów jako partnerów naukowych, dzięki której prowadzone we współpracy badania obejmują zarówno projekty teoretyczne jak i eksperymentalne.
Przypomnijmy, że prof. Marek Żukowski w 2013 roku został uhonorowany Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za wybitne osiągnięcia i odkrycia naukowe w dziedzinie fizyki kwantowej (za badania wielofotonowych stanów splątanych, które doprowadziły do przyczynowości informacyjnej jako zasady fizyki) oraz Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej-Curie Polskiej Akademii Nauk w dziedzinie fizyki (za cykl prac dotyczących pionierskiego wkładu w zrozumienie podstaw mechaniki kwantowej i rozwój wielofotonowej kwantowej interferometrii).
Profesor Marek Zukowski zajmuje się zagadnieniami związanymi z podstawami mechaniki kwantowej i kwantową informacją od 1987 roku. Jest autorem blisko 130 prac naukowych (w tym kilku opublikowanych w prestiżowym czasopiśmie Nature), cytowanych łącznie ponad 3000 razy. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. Ministra Nauki oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (w tym prestiżowej Nagrody TEAM). Obecnie pełni funkcję dyrektora Instytutu Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki Uniwersytetu Gdańskiego. Jest również członkiem Rady Narodowego Centrum Nauki. Nagrodzone przez FNP badania, prowadzone przez prof. Marka Żukowskiego, doprowadziły do nowych technik obserwacji interferencji wyższego rzędu. W praktyce oznacza to między innymi badania nad szeroko rozumianą komunikacją kwantową i opracowywaniem najbezpieczniejszych szyfrów (takich, których nie da się złamać).
Gdańsk i Uniwersytet Gdański od lat należy do czołowych ośrodków naukowych na świecie w dziedzinie fizyki kwantowej. Tu powstały koncepcje i rozwiązania stosowane na całym świecie, a wyniki prac naukowych były cytowane w tysiącach prac innych autorów i stosowane w dziesiątkach laboratoriów. To zaowocowało powołaniem w 2007 roku Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej, które pełni rolę ważnego ogniwa w europejskiej przestrzeni badawczej w dziedzinie informatyki kwantowej. Na czele KCIK stoi prof. Ryszard Horodecki. Naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego prowadzą badania nad kryptografią kwantową, stanami ze związanym splątaniem, kwantową pamięcią, klonowaniem i kasowaniem informacji kwantowej, interferometrią kwantową. Pionierzy informatyki kwantowej w świecie: profesor Charles H. Bennett z USA oraz Anton Zeilinger z Austrii otrzymali tytuł Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Gdańskiego.
