Europejskie Centrum Solidarności oraz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu zapraszają do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej
Wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku stanowiło jedno z najbardziej dramatycznych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Władzę w Polsce przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, zaś przestrzeń publiczna została w całości zmilitaryzowana. Rozpoczęła się, niespotykana dotąd na tak szeroką skalę, polityka represjonowania społeczeństwa, a w szczególności działaczy opozycji demokratycznej.
Jedną z najdotkliwszych form wymuszania posłuszeństwa przez władzę były internowania, które dotknęły przede wszystkim działaczy zdelegalizowanej „Solidarności”. Ci, którzy zdołali uniknąć aresztowań prowadzili działalność podziemną, kolportując ulotki i drukując bibułę. Stan wojenny zniesiono 22 lipca 1983 r.
Jednakże pomimo upływu kilkudziesięciu dekad od tego dnia w dalszym ciągu okoliczności wprowadzenia stanu wojennego, jak również kwestie dotyczące jego przebiegu, wywołują kontrowersje. Dlatego też wierzymy, że udział w Konferencji „STAN WOJENNY I STANY NADZWYCZAJNE” w dniach 14-15.12.2021 r. pozwoli nam zreinterpretować dotychczasowe ustalenia, a także podzielić się wiedzą na temat wątków zapomnianych lub szerzej nieznanych opinii publicznej.
Niewątpliwym atutem Wydarzenia będzie poszerzenie perspektywy badawczej o zagadnienia dotyczące innych, aniżeli stan wojenny, stanów nadzwyczajnych, obecnych w systemach normatywnych państw demokratycznych i niedemokratycznych, jak również ich odniesienia do kwestii przestrzegania praw i wolności człowieka.
PROGRAM
14.12.2021 WTOREK
9.00–9.30
Otwarcie konferencji
9.30–11.30
Obrady plenarne
Roman Backer | Kto podjął decyzję o stanie wojennym?
Tomasz Kozłowski | Wymiar sprawiedliwości w stanie wojennym
Przemysław Ruchlewski | Stocznia Gdańska w stanie wojennym
Michał Balcerzak | Stan wyjątkowy w Polsce w 2021 – perspektywa praw człowieka i prawa międzynarodowego
Dyskusja
moderacja | Judyta Bielanowska, ECS
BLOK TEMATYCZNY I
12.00–15.30
I PANEL | STAN WOJENNY W POLSCE
Leszek Zygner | Okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w województwie ciechanowskim w świetle dokumentów Służby Bezpieczeństwa
Piotr Brzeziński | Pod skrzydłami WRON-y. PZPR po 13 grudnia 1981 na przykładzie gdańskiej wojewódzkiej organizacji partyjnej
Michał Siedziako | Proces szczecińskiej jedenastki
Krzysztof Prętki | Problematyka ochrony zdrowia w okresie stanu wojennego w Polsce, na przykładzie czasopisma „Zdrowie Publiczne”
Dyskusja
Barbara Techmańska | Stan wojenny w edukacji szkolnej i pozaszkolnej
Małgorzata Skotnicka-Palka | Stan wojenny we Wrocławia
Arkadiusz Majewski | Powódź w Płocku w styczniu 1982 roku
Sebastian Malinowski | Stan wojenny w Polsce [tbc]
Wojciech Jakubowski | Rola prasy podziemnej w Krakowie w stanie wojennym
Dyskusja
BLOK TEMATYCZNY II
12.00–15.30
II PANEL | SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE WOBEC STANU WOJENNEGO I POLSKI LUDOWEJ
Barbara Kosk | „Aniu wojna w Polsce” – reakcje społeczeństwa Trójmiasta na wprowadzenie stanu wojennego
Bożena Koszel-Plesakczuk | Nieposłuszeństwo obywatelskie w stanie wojennym. Przestępstwo „nielegalnej” propagandy na przykładzie województwa białostockiego
Robert Chrzanowski | Formy sprzeciwu wobec stanu wojennego w Gdyni
Marta Cywińska | Poezja stanu wojennego – między kontestacją a nadzieją. Przyczynek do analizy
Wojciech Peszyński | Stan wojenny jako specyficzny przykład relacji polityki i sportu
Dyskusja
15.30–16.30
III PANEL | SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA WOBEC STANU WOJENNEGO
Patryk Pleskot | Pesymizm i wyczekiwanie. Reakcje polityczne Zachodu na zniesienie stanu wojennego w PRL
Mirosław Szumiło | Czechosłowacja wobec wprowadzenia stanu wojennego w Polsce
Joanna Rezmer | Międzynarodowa Organizacja Pracy i jej mechanizmy kontroli międzynarodowej a stan wojenny w Polsce
Paweł Stachowiak | Środowisko paryskiej „Kultury” wobec stanu wojennego w Polsce
Dyskusja
16.30–18.30
FORUM
IV PANEL | PAMIĘĆ O STANIE WOJENNYM
Grzegorz Majchrzak | Zanim wprowadzono stan wojenny. Przymiarki do rozwiązania siłowego
Bartłomiej Secler | Pamięć o 13 grudnia 1981 roku w uchwałach rocznicowych Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989–2021
Andrzej Trzeciak | Geografia oporu. Najważniejsze miejsca pamięci związane z przebiegiem strajku w Stoczni Gdańskiej w grudniu 1981 roku, znajdujące się na jej terenie. Próba systematyzacji
Konrad Knoch | Pamięć o internowaniu w notacjach Europejskiego Centrum Solidarności
Arkadiusz Bilecki | Osobliwy czas nadziei. Obraz stanu wojennego w filmie Romana Wionczka „Czas nadziei”
Joanna Lachowicz | Stan wojenny w polskiej powieści
Adam Jezierski | Stan wojenny 1981 przez pryzmat Facebooka. Porównanie postów partii politycznych i reakcji na nie ze strony użytkowników portalu
Dyskusja
moderacja | Przemysław Ruchlewski, ECS
15.12.2021 ŚRODA
BLOK TEMATYCZNY I
9.00–12.00
V PANEL | PRZYWÓDCY PAŃSTW NIEDEMOKRATYCZNYCH W KONTEKŚCIE STANÓW NADZWYCZAJNYCH
Judyta Bielanowska | Wojciech Jaruzelski – Charyzmatyczny „mąż stanu” czy „generał ze skazą”?
Jakub Kufel | Gen. Wojciech Jaruzelski – Przywódca autorytarny w obliczu utraty władzy
Marcin Mleczak | Dyktatura Primo de Rivery i jej miejsce w historii Hiszpanii
Maciej Kędzierski | Rządy Marcosa na Filipinach, czyli 14 lat życia w stanie wojennym
Paweł Fiktus | Zamach stanu Getúlio Vargasa a pozycja polskiej diaspory
Dyskusja
VI PANEL | STANY NADZWYCZAJNE W PAŃSTWA NIEDEMOKRATYCZNYCH
Lech Mażewski | Powstanie, kierunek ewolucji i upadek autorytaryzmu sanacyjnego (1926–1939) oraz posttotalitarnego autorytaryzmu w PRL (1956–1989)
Ariel Orzełek | „Taktyka salami" w Polsce Ludowej a środowiska katolików świeckich na przykładzie wasalizacji grupy „Dziś i Jutro” w latach 1945–1949
Sylwia Zawacka | Mosaddegh zagrożeniem? Zamach stanu przeciwko demokratycznie wybranemu premierowi Iranu
Fuad Jomma | Sytuacja mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych w okresie stanu wyjątkowego w Syrii (1963–2011)
Przemysław Benken | Stan wyjątkowy w Pekinie w trakcie protestów społecznych w 1989
Dyskusja
BLOK TEMATYCZNY II
9.00–12.00
VII PANEL | STANY NADZWYCZAJNE W PAŃSTWA DEMOKRATYCZNYCH
Krzysztof Siwek | Demokracja w stanie zagrożenia – ideały polityczne Stanów Zjednoczonych a problem kubański z lat 1959–1962
Michał Zbigniew Dankowski | Stan oblężenia w praktyce ustrojowej Argentyny
Karol Piękoś, Damian Wicherek | Prezydent RP wobec stanów nadzwyczajnych. Studium przypadków
Joanna Trybowska | Stany nadzwyczajne w krajach Ameryki Środkowej i na Karaibach
Dyskusja
VIII PANEL | PROBLEMATYKA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA W STANACH NADZWYCZAJNYCH
Wojciech Polak | Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce
Anita Adamczyk | Procesy migracyjne w Polsce a bezpieczeństwo państwa
Leszek Graniszewski | Współpraca regionalna a wzmocnienie bezpieczeństwa państw Europy Środkowo-Wschodniej
Krystian Nowak | Kierowanie obroną państwa. Uwagi na tle ustawy z dnia 5 marca 2015 roku o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw
Maciej Pietrusiński | Współczesne wyzwania dla bezpieczeństwa międzynarodowego
Dyskusja
13.00–15.00
FORUM
IX PANEL | UREGULOWANIE PRAWNE STANÓW NADZWYCZAJNYCH I PRAWA CZŁOWIEKA
Sylwia Galij-Skarbińska | Internowania działaczy opozycji jako szczególna forma represji w stanie wojennym
Marek Ilnicki | Formalnoprawne uwarunkowania interwencji państwa w sytuacji nadzwyczajnej, w zarzadzaniu kryzysowym i w stanach nadzwyczajnych
Monika Lisiecka | Derogacja i limitacja praw człowieka w stanach nadzwyczajnych
Grzegorz Mazur | Instytucja stanu wyjątkowego w Polsce jako czynnik prawotwórczy i polaryzacyjny
Rita Żuchowska | Stany nadzwyczajne w systemie konstytucyjnym RP
Bartosz Włodarczyk | Istnienie stanu klęski żywiołowej w rzeczywistości epidemii COVID-19
Malwina Kołodziejczak | Problematyczne aspekty stanu wyjątkowego
Marcin Marcinko | Użycie siły w stanach nadzwyczajnych a prawo do życia – perspektywa prawnomiędzynarodowa
Dyskusja i zamknięcie obrad
moderacja | Piotr Uhma