Przed nami dziewiąty i ostatni wykład w ramach XX. Letnich Spotkań z Nauką pt. „Kurlandia – upadek ostatniego lenna Rzeczypospolitej”, który wygłosi prof. UG, dr hab. Arkadiusz Janicki, historyk oraz Dziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego.

 Opis wykładu:
Księstwo Kurlandii i Semigalii oraz Okręg Piltyński były tą częścią dzisiejszej Republiki Łotewskiej, która najdłużej pozostawała w związkach polityczno‑kulturowo‑prawnych z Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Nie bez powodu Kurlandię w XVIII wieku nazywano „Polską w miniaturze”, podkreślając niejako fakt, że trwające 234 lata wpływy polsko-litewskie – te złe i te dobre – odcisnęły silne piętno na mentalności tamtejszych elit i na sposobie funkcjonowania księstwa. Ziemie polskie i kurlandzkie łączyło wiele: wspólna przez ponad dwa wieki historia oraz stopniowe uleganie dominacji rosyjskiej zakończone wcieleniem do Imperium Rosyjskiego. Ostatecznie w tym samym 1795 roku z mapy Europy zostały wymazane dwa podmioty polityczno‑prawne: Rzeczpospolita Obojga Narodów i pozostające z nią w stosunku lennym Księstwo Kurlandzkie. Dwóch władców: król Stanisław August Poniatowski i książę Piotr Biron zostało zmuszonych do abdykacji, obaj też dostali za to od carycy Katarzyny II gratyfikację pieniężną, przeznaczoną w znacznej mierze na spłatę zaciągniętych przez nich długów. Za symboliczny można uznać fakt, że tereny dzisiejszego państwa łotewskiego, podobnie jak tereny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zostały wcielone do państwa rosyjskiego w trzech etapach. W przypadku Polski były to rozbiory, w przypadku ziem łotewskich lata: 1721, 1772 i 1795. Mimo długiej wspólnej historii dzieje księstwa Kurlandii są słabo ugruntowane w świadomości historycznej narodu polskiego. Już w 1895 roku Roman Dmowski stwierdził, że dla wielu Polaków Kurlandia to „prawdziwa terra incognita” i niewiele zmieniło się w tym zakresie do dnia dzisiejszego. Dlatego w niniejszym wykładzie zostaną krótko scharakteryzowane dzieje utworzonego w 1561 roku księstwa, a główny nacisk położony zostanie na ostatnie dekady niezależności polityczno-prawnej Kurlandii. Czy księstwo musiało upaść? Jaką rolę odgrywała sprawa kurlandzka na Sejmie Wielkim? Jaką rolę odegrało to państwo w Powstaniu Kościuszkowskim? Kiedy zdano sobie sprawę, że upadek Rzeczpospolitej oznacza wymazanie z mapy Europy również Księstwa Kurlandii i Semigalii? Wszystkich zainteresowanych poznaniem odpowiedzi na te pytania, zapraszamy do wysłuchania wykładu.

 O Wykładowcy:
Dr hab. Arkadiusz Janicki, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, historyk, magister prawa, od 2001 roku pracownik naukowy Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzi badania naukowe związane z historią guberni bałtyckich w Imperium Rosyjskim w XIX i początkach XX wieku; historią mniejszości polskiej na terenie guberni bałtyckich; historią studentów polskich na Uniwersytecie w Dorpacie i Politechnice w Rydze; powstaniem kościuszkowskim w Kurlandii, Księstwem Kurlandii w XVIII wieku. Autor ponad 50 publikacji naukowych, w tym monografii: Studenci Polscy na Politechnice Ryskiej w latach 1862-1918, t. 1-2, Gdańsk 2005, Kurlandia w latach 1795 – 1915. Z dziejów guberni i jej polskiej mniejszości, Gdańsk 2011 i redaktor kilku prac zbiorowych. Członek Instytutu Bałtyckiego i Polskiego Towarzystwa Historycznego. W latach 2012-2020 Dyrektor Instytutu Historii UG, w latach 2019-2020 Przewodniczący Rady Dyscypliny Naukowej Historia, od 2020 roku Dziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego.

_ _ _
Niestety nasza leśna scena w ośrodku IBW PAN została zniszczona w trakcie nawałnicy i nie nadaje się do organizacji wydarzeń z publicznością. W związku z tym wykład prof. Janickiego zostanie wygłoszony na żywo, ale w formie online – na naszym Facebooku.

 Kiedy?
Najbliższa sobota, 27 sierpnia, godz. 20.00.

 Jak to będzie wyglądać?
1. Muszą Państwo wejść na naszego Facebooka (Letnie Spotkania z Nauką), czyli w miejsce gdzie publikujemy niniejszą wiadomość. Link: https://www.facebook.com/LetnieSpotkaniaZNauka
2. O godz. 20.00 zostanie uruchomione wirtualne spotkanie, w które należy kliknąć. W uruchomionym okienku włączyć dźwięk (symbol głośniczka w prawym dolnym rogu).
3. Spotkanie rozpoczniemy tradycyjnie od przywitania i zaprezentowania naszego Wykładowcy.
4. Następnie Wykładowca wygłosi wykład. W trakcie wykładu osoby zalogowane na Facebooku będą mogły zadawać pytania.
5. Po zakończeniu wykładu rozpocznie się dyskusja, w trakcie której odczytamy zadane przez Państwa pytania.
6. Wykład będzie rejestrowany. Po zakończeniu spotkania zostanie on opublikowane na naszym Facebooku.

Organizatorami wydarzenia są: Instytut Budownictwa Wodnego PAN, Instytut Oceanologii PAN, Wydział Historyczny UG, Uniwersytet Gdański, Rada Upowszechniania Nauki PAN