Marek Hłasko - głos powojennego pokolenia, nieszczęśliwy romantyk i polski Ernest Hemingway o wyglądzie Jamesa Deana. Jeden z najpopularniejszych polskich pisarzy czasów PRL, który swoją twórczością wyrażał najtrudniejsze ludzkie emocje rozczarowanie światem, bezsilność, niepokój. Jak jego twórczość rezonuje dzisiaj? W ramach projektu HŁASKO. Buntownik z wyboru? spróbujemy odpowiedzieć na te pytania, włączając się jednocześnie w obchody Roku Marka Hłaski.

WSTĘP WOLNY

BAZA LUDZI UMARŁYCH

1959, Polska, dramat, 105 min.

Reżyser: Czesław Petelski

Scenariusz: Czesław Petelski, Marek Hłasko

Obsada: Aleksander Fogiel, Emil Karewicz, Leon Niemczyk, Roman Kłosowski, Tadeusz Łomnicki, Teresa Iżewska, Zygmunt Kęstowicz

Prelekcja do filmu dr Piotr Kurpiewski (UG)

Adaptacja opowiadania „Następny do raju”. Akcja filmu toczy się w Bieszczadach, w bazie transportu drewna, do której trafiają życiowi rozbitkowie albo wyrokowcy. Brakuje tam samochodów, warsztatów i perspektyw na poprawę warunków. Nic więc dziwnego, że wszyscy chcą stamtąd uciekać...

Nazwisko Hłaski choć współtworzył scenariusz filmowy nie znalazło się w czołówce. Przyczyną była optymistyczna, choć niepozbawiona goryczy pointa filmu. Hłasko opowiadał się natomiast za pesymistyczną, nie dającą bohaterom żadnej nadziei.

Mimo upływu lat utwór Czesława Petelskiego wytrzymał próbę czasu. Metaforyczno-naturalistyczna poetyka "Bazy..." wciąż może frapować, a to, co dawniej szokowało, dziś raczej wzrusza i skłania do refleksji. Próżno też szukać w "Bazie..." etycznych uproszczeń i socrealistycznej tendencyjności. Nie ma tu bohaterów jednoznacznie złych i jednoznacznie dobrych. Nikt też nie przechodzi budującej przemiany od ciemnego typa do przodownika pracy. Wszyscy są "przyczernieni", pozbawieni cienia idealizmu, nie wolni od cynizmu.

PIOTR KURPIEWSKI

Wykładowca w Katedrze Wiedzy o Filmie i Kulturze Audiowizualnej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego, a także nauczyciel historii w gdyńskim Gimnazjum nr 11. Od 2007 naukowo zajmuje się historią polskiej kinematografii ze szczególnym uwzględnieniem czasów PRL. W 2013 roku otrzymał tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie historii, specjalność: historia najnowsza Polski. Autor kilkunastu tekstów naukowych i popularnonaukowych z zakresu historii filmu, zafascynowany twórczością Krzysztofa Kieślowskiego i Wojciecha Smarzowskiego.

W 2017 roku ukazała się jego książka „Historia na ekranie Polski Ludowej” (Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego) podejmująca temat powojennego polskiego kina historycznego.

Źródło zdjęć: Filmoteka Narodowa