Dr n. med. Małgorzata Kurkowiak z Międzynarodowego Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi UG otrzymała finansowanie z NCN na realizację projektu, dzięki któremu możliwe będzie określenie nowych ról białka ADAR1 w nowotworach. Może to przyczynić się do wykrycia nowych znaczników nowotworowych, które mogłyby mieć zastosowanie w diagnostyce raka.

Uniwersytet Gdański otrzymał w międzynarodowym konkursie Weave-UNISONO, organizowanym przez Narodowe Centrum Nauki (NCN), finansowanie na realizację projektu pt. „Badanie nowych ról białka ADAR1 w nowotworach; udział w tworzeniu neoantygenów, powiązanie z białkiem p53 oraz wpływ terapii przeciwnowotworowych na aktywność białka ADAR1”.

Projekt realizowany będzie w partnerstwie z CEITEC (Central European Institute of Technology), Masaryk University w Czechach. Kierownikiem po str. UG jest dr Małgorzata Kurkowiak z Międzynarodowego Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi (International Centre for Cancer Vaccine Science), która na realizację projektu otrzymała finansowanie w wysokości 1 588 978,00 zł.

Planowane badania mają na celu zidentyfikowanie w ujęciu globalnym miejsc edycji RNA z udziałem białka ADAR1. Uzyskane dane zostaną wykorzystane do identyfikacji peptydów pochodzących z edycji RNA i prezentowanych na powierzchni komórek nowotworowych.

- Edycja RNA z udziałem białka ADAR1 jest najbardziej powszechnym i najlepiej zbadanym typem modyfikacji RNA spośród 170 znanych – tłumaczy dr Małgorzata Kurkowiak z UG. - Białko ADAR1 jest enzymem odpowiadającym za zmianę adenozyny w cząsteczce dwuniciowego RNA (dsRNA) w inozynę.

Jak tłumaczy naukowczyni z UG, mechanizm ten odgrywa znaczącą rolę w rozpoznawaniu przez komórkę własnych i obcych (np. wirusowych) cząsteczek RNA.

- Inozyna w cząsteczkach dsRNA jest rozpoznawana przez mechanizmy nieswoistej (wrodzonej) odpowiedzi odpornościowej i taka cząsteczka dsRNA jest traktowana jako „własna”. Dlatego w przypadku braku białka ADAR1, obecne w komórce cząsteczki dsRNA bez inozyn (nieedytowane) są rozpoznawane jako wirusowy materiał genetyczny, co uruchamia nieswoistą odpowiedź immunologiczną i prowadzi do śmierci komórki. Zarówno brak jak i zbyt duży poziom białka ADAR1 może skutkować powstaniem antygenów nowotworowych, które potencjalnie mogłyby zostać wykorzystane jako marker diagnostyczny w nowotworach - dodaje dr Małgorzata Kurkowiak.

Wyniki prowadzonych badań pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy peptydy powstałe na skutek zwiększonej edycji RNA lub jej braku są prezentowane na powierzchni komórek nowotworowych.

- Nasze badania mają wykazać, które z miejsc edytowanych w RNA zależą od białka p53, czyli głównego supresora nowotworowyego - mówi dr Małgorzata Kurkowiak.

Ponadto, jednym z głównych zadań projektu jest także wykrycie miejsc edycji RNA zależnej od ADAR1 pojawiających się w następstwie odpowiedzi na zastosowanie czynników uszkadzających DNA, stosowanych powszechnie w leczeniu nowotworów.

- Odpowiedzi na te pytania są niezwykle istotne, jako że zmiany w edycji RNA po zastosowaniu przeciwnowotworowych czynników uszkadzających DNA lub niestabilność chromosomowa, będąca następstwem utraty białka p53 w rozwoju nowotworu mogą mieć wpływ na rodzaj prezentowanych neoantygenów (antygenów specyficznych dla nowotworu), a w konsekwencji na wykrywanie komórek nowotworowych przez komórki układu odpornościowego - kontynuuje dr Kurkowiak.

Dr Małgorzata Kurkowiak z UG przy projekcie współpracować będzie z grupą prof. Mary Anne O’Connell z CEITEC, światowej sławy specjalistką z zakresu badań nad edycją RNA za pośrednictwem białka ADAR1.

- Jestem bardzo podekscytowana pracą w tym projekcie razem z naszymi polskimi partnerami. Jest to dla nas nowa sfera badań, która ma ogromny potencjał dla przyszłych prac badawczych związanych z chorobami nowotworowymi - mówi prof. Mary Anne O’Connell.

Konkurs Weave-UNISONO, organizowany przez NCN, umożliwia prowadzenie dwustronnych lub trójstronnych projektów badawczych zespołom z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec i Polski.