Szacuje się, że w 2020 r. na całym świecie powstanie, zostanie przechwyconych, skopiowanych i przetworzonych około 59 zettabajtów danych. Natomiast w ciągu zaledwie trzech najbliższych lat spodziewamy się podwojenia wytwarzania i użytkowania danych. Jednak tylko niewielki ułamek tych danych przetrwa w takiej formie, by móc się nimi dzielić z innymi. Znaczna część danych pochodzi z badań naukowych i działań innowacyjnych finansowanych ze środków publicznych, w tym z uniwersytetów i jednostek badawczych. Wielu właścicieli danych niechętnie dzieli się swoimi zbiorami i deponuje je w zaufanych repozytoriach, które mogą ułatwić innym korzystanie z tych samych danych i ich ponowne użytkowanie w celu osiągnięcia dalszych korzyści z tych samych zasobów danych.

O programie reSEArch-UE

Agenda Europejskiej Przestrzeni Badawczej na lata 2022-2024 zakłada ułatwienie przepływu danych, w taki sposób aby rezultaty badań naukowych stały się bardziej przydatne dla społeczeństwa. Świadome decyzje oparte na nauce uwydatniają wartość badań naukowych, które dostarczają odpowiedzi poprzez wiedzę oraz innowacje, które w inteligentny sposób przekształcają wyzwania w możliwości. W miarę jak wyzwania, w tym te wykraczające poza bezpośrednie kwestie związane ze środowiskiem i klimatem, stają się coraz bardziej złożone i zakorzenione w działaniach, stylu życia i wymaganiach społeczeństwa, postrzeganie nauki w oczach społeczeństwa staje się istotnym czynnikiem w określaniu skutecznych rozwiązań. Naukowcy, menedżerowie, inżynierowie i profesjonaliści ewoluują w kierunku działań wielodyscyplinarnych, które w dużym stopniu opierają się na otwartym udostępnianiu danych i wymianie doświadczeń jako podstawowych składnikach umożliwiających holistyczne i skuteczne rozwiązywanie problemów w terenie.

Cele te są również zawarte w działaniach planowanych w ramach WP5 projektu reSEArch-EU. Prof. Aldo Drago, specjalista pracujący nad projektem relacjonuje aktywne sesje i rezultaty 3-dniowego spotkania partnerskiego na temat "Building an Open Future: Fostering Open Science across the SEA-EU Alliance and Beyond", zorganizowanego w trybie hybrydowym przez Uniwersytet Maltański w dniach 24-26 stycznia 2022 roku. Wydarzenie zgromadziło specjalistów ds. Otwartych Danych Badawczych z uniwersytetów należących do Sojuszu SEA-EU w celu, omówienia i przeglądu "najlepszych praktyk" w tej dziedzinie, a także  ustalenia wspólnych kolejnych kroków. Wydarzenie było połączone z równoległym spotkaniem dla Ambasadorów Otwartej Nauki Sea-EU.

3-dniowe spotkanie partnerskie

Spotkanie specjalistów ds. Otwartych Danych Badawczych miało na celu ocenę aktualnej sytuacji w Sojuszu SEA-EU w zakresie praktyk zarządzania Otwartymi Danymi Badawczymi. Główne sesje w pierwszych dwóch dniach spotkania prowadzone były przez Prof. Ing. Saviour Zammit – koordynatora zadania z Uniwersytetu Maltańskiego oraz  Kevina Ellul, - Dyrektora Biblioteki Uniwersytetu na Malciez udziałem Open Research Data Officers z sześciu uniwersytetów sojuszu SEA-EU. Josianne Camilleri Vella, zastępca dyrektora biblioteki UM, przedstawiła wyniki ankiety dotyczącej Otwartych Danych Badawczych (ORD) przeprowadzonej w ramach sojuszu SEA-EU, podkreślając wspólne punkty oraz różnice w realizowaniu założeń otwartości danych badawczych. Głównym tematem dyskusji w pierwszym dniu było ustanowienie wspólnej Polityki Otwartej Nauki i Otwartych Danych Badawczych dla SEA-EU, w celu zwiększenia widoczności, wpływu i rozpowszechniania badań prowadzonych w ramach Sojuszu, a także zastosowanie podejścia federacyjnego do zarządzania danymi, które zapewnia łatwe do znalezienia, dostępne, interoperacyjne i wielokrotnego użytku (FAIR) dane. Drugi i trzeci dzień obejmował wystąpienia ekspertów z UM, Kadyksu i Splitu, wraz z zaproszoną prezentacją na temat gromadzenia danych oceanograficznych i zarządzania nimi w ramach SeaDataNet, oraz prezentację Dataverse oprogramowania Repozytorium Danych wdrożonego na Uniwersytecie Minho w Portugalii.

Dyskusje poświęcone były wspólnemu systemowi ORD dla SEA-EU, który ma ułatwić wymianę, wykorzystanie, ponowne użycie i szerokie rozpowszechnianie danych badawczych generowanych przez uniwersytety SEA-EU, w kontekście zaangażowania w otwartą naukę i zgodnie z zaleceniami polityki KE w zakresie wdrażania zasad FAIR Data. Taki system rozpoczyna się od komponentów związanych z pozyskiwaniem danych i zarządzaniem nimi, ale wykracza poza nie, służąc jako interoperacyjny system do organizowania i zarządzania danymi.  Pomaga to skonsolidować i wzmocnić bazę badawczą w ramach Sojuszu SEA-UE; oraz powiązać SEA-UE z podmiotami zewnętrznymi w praktyczny i namacalny sposób.

Ostatnia sesja prowadzona przez Prof. Aldo Drago posłużyła do skonsolidowania porozumienia  Oficerów ds. Otwartych Danych Badawczych w sprawie wykonania szczegółowego planu działań i harmonogramu, prowadzącego do stworzenia wspólnych ram polityki ORD SEA-EU oraz do zaprojektowania i wdrożenia systemu ORD SEA-EU składającego się z połączonych repozytoriów instytucjonalnych.

Spotkanie Ambasadorów Otwartej Nauki zaangażowało 24 uczestników (z czego 11 online) w intensywny program skoncentrowany na koncepcjach otwartości, nauki i aktywnego upowszechniania.  Omówiono różne modele takie jak komunikacja, nauka obywatelska, uczenie się przez odkrywanie, media społecznościowe oraz dostępne technologie, które pomagają promować otwarte badania i rozpowszechnianie danych. Zaproszeni prelegenci zaprezentowali inicjatywy z zakresu nauki obywatelskiej, a sesja specjalna poświęcona była  prezentacji umiejętności związanych z nadawaniem nauce przyjaznego i komunikatywnego oblicza.

Ambasadorzy z Uniwersytetu Maltańskiego oraz ambasadorzy z uniwersytetów partnerskich SEA-EU podzielili się osobistymi doświadczeniami i wzięli udział w dyskusji. Podczas wydarzenia uczestnicy odwiedzili Akwarium Narodowe, gdzie dyskutowali na temat popularyzacji nauki z pracownikami doświadczonymi w edukacji i kontaktach zewnętrznych. Grupa odwiedziła również Bibliotekę Narodową.

reSEArch-EU jest projektem SwafS (Science with and for Society) finansowanym przez Program H2020 Komisji Europejskiej i realizowanym przez Europejski Uniwersytet Nadmorski (SEA-EU). Konsorcjum jest finansowane w ramach Inicjatywy Uniwersytetów Europejskich Komisji Europejskiej i ma na celu ukierunkowanie i poprawę wzajemnej wiedzy oraz budowanie wspólnej tożsamości wśród studentów, naukowców i pracowników wszystkich instytucji partnerskich. reSEArch-EU jest równoległym projektem wspierającym, mającym na celu zwiększenie potencjału infrastruktury badawczej, rozszerzenie wzajemnych powiązań partnerów SEA-EU oraz szersze zaangażowanie interesariuszy.