W najbliższy czwartek 28.04.2022  godz. 14 zapraszamy na pierwsze z trzech spotkań na trzech uczelniach pod wspólnych hasłem Przestrzeń publiczna. Jest miejsce na Twój głos. 

Spotkanie na żywo: kliknij tu

Uczelnie Fahrenheita zapraszają na cykl dyskusji roli i znaczenia miejsc powszechnie dostępnych w różnych aspektach. Wykłady ekspertów GUMed, PG i UG są zorganizowane wspólnie z Samorządem Województwa Pomorskiego, wpisując się w strategiczne przedsięwzięcie pod nazwą Pomorskie Laboratorium Przestrzeni Publicznej. Spotkania z udziałem profesorów: Magdaleny Błażek, Mariusza Czepczyńskiego, Piotra Lorensa, Macieja Nyki i Lidii Wolskiej poprowadzi Jakub Pietruszewski, geograf i urbanista, dyrektor Pomorskiego Biura Planowania Regionalnego.

Spotkania odbędą się w formule hybrydowej, w siedzibie uczelni oraz za pośrednictwem mediów społecznościowych. Transmisja każdego wykładu będzie dostępna na kanale YouTube Związku oraz Facebooku FarU.

Harmonogram spotkań

Uniwersytet Gdański

• 28.04.2022 r. godz. 14:00  sala teatralna w budynku Neofilologii UG

Wykład Przestrzeń publiczna jako dobro wspólne wygłosi dr hab. Mariusz Czepczyński, prof. UG – geograf kultury, wykładowca w Zakładzie Gospodarki Przestrzennej Instytutu Geografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz na Uniwersytetu Tor Vergata w Rzymie.

Gdański Uniwersytet Medyczny

• 26.05.2022 r.  godz. 14:00  sala im. prof. Olgierda Narkiewicza w budynku Atheneum Gedanense Novum GUMed

Wykład Zdrowie i jakość życia w przestrzeni publicznej wygłoszą: prof. dr hab. Lidia Wolska – chemik analityk, kierownik Zakładu Toksykologii Środowiska GUMed, dr hab. Magdalena Błażek – kierownik Zakładu Badań nad Jakością Życia GUMed, p.o. kierownika Katedry Psychologii GUMed oraz dr hab. Maciej Nyka, prof. UG i prof. GUMed – profesor  w Katedrze Prawa Gospodarczego Publicznego i Ochrony Środowiska UG oraz w Zakładzie Toksykologii Środowiska GUMed.

Politechnika Gdańska 

• 23.06.2022 r.  godz. 14:00  Gmach Główny, budynku Hydromechaniki, Audytorium

Wykład Urbanistyczne aspekty kształtowania przestrzeni publicznej wygłosi prof. dr hab. inż. arch. Piotr Lorens – kierownik Katedry Urbanistyki i Planowania Regionalnego na Wydziale Architektury PG, architekt Miasta Gdańska.

PRELEGENCI

dr hab. Magdalena Błażek – psycholog, kierownik Katedry Psychologii, Zakładu Badań nad Jakością Życia GUMed, p.o. kierownika Katedry Psychologii GUMed. Praktyk z wieloletnim doświadczeniem oraz biegłym sądowym. Przez 25 lat była związana z Rodzinnym Ośrodkiem Diagnostyczno-Konsultacyjnym w Gdańsku, a w latach 2005-2016 kierowała tą placówką. Od wielu lat prowadzi szkolenia i warsztaty dla różnych grup zawodowych z zakresu prawidłowej komunikacji i rozwiązywania konfliktów. Główny obszar zainteresowań to: psychologia osobowości, opiniowanie sądowo-psychologiczne, diagnoza osobowości. W pracy naukowej koncentruje się na pogłębieniu wiedzy o dynamice relacji międzyludzkich, w tym o funkcjonowaniu systemów rodzinnych w sytuacji kryzysu oraz rozwoju praktyki diagnostycznej, projektowaniu nowych, autorskich metod diagnostycznych oraz opracowaniu wytycznych do dalszej pracy klinicznej psychologów opiniujących w sprawach sądowych. Uczestniczyła w pracach zespołu merytorycznego, który opracowywał standardy opiniowania w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

dr hab. Mariusz Czepczyński, prof. UG – geograf kultury, wykładowca w Zakładzie Gospodarki Przestrzennej Instytutu Geografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz na Uniwersytetu Tor Vergata w Rzymie. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na krajobrazach kulturowych, przemianach miast post-socjalistycznych, dziedzictwie kulturowym, przestrzeniach publicznych, a także semiotyce przestrzeni, procesach miejscotwórczych, zarządzaniem oraz metropolizacją przestrzeni. Autor Cultural Landscape of Post-Socialist Cities. Representation of Powers and Needs (Ashgate: 2008), współedytor Public Space. Between Reimagination and Occupation (Routledge 2018), współautor i redaktor 8 książek i ok. 80 innych publikacji naukowych. W przygotowaniu są najnowsze publikacje: Re-Semiotisation of urban landscapes. Relational geographies and signification processes in post-socialist cities (Edward Elgar 2022) i Liminal landscapes of post-socialist Central Eurasia. Powers, narratives and critical spatial linguistics (Routledge 2022). Był profesorem wizytującym na Eberhard Karls Universität Tübingen (2009-2011), członkiem zarządu sieci badawczej COST ACTION Investigating Cultural Sustainability (2011-2015), członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody przy Ministrze Środowiska (2014-2016), członkiem Rady Doradczej projektu urbanHIST | 20th Century European Urbanism (2017-2020), koordynatorem partnerstwa ‘Energy Transition’ w ramach Agendy Miejskiej dla Unii Europejskiej (2017-2021), ekspertem – doradcą projektu PACTESUR – Protecting Allied Cities against Terrorism by Securing Urban aReas (2018-2022).

prof. dr hab. inż. arch. Piotr Lorens – kierownik Katedry Urbanistyki i Planowania Regionalnego na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, od 2021 r. architekt Miasta Gdańska. Stypendysta Fulbrighta, aktywnie zaangażowany w prace komitetów naukowych (m.in. w ramach struktur Polskiej Akademii Nauk) oraz stowarzyszeń profesjonalnych (m.in. ISOCARP, TUP, ICOMOS-u oraz TICCIH). Pracuje także przy planowaniu i realizacji różnego rodzaju projektów i przedsięwzięć urbanistycznych, związanych przede wszystkim z transformacją i odnową miast.

dr hab. Maciej Nyka, prof. UG, prof. GUMed – profesor w Katedrze Prawa Gospodarczego Publicznego i Ochrony Środowiska WPiA Uniwersytetu Gdańskiego oraz w Zakładzie Toksykologii Środowiska Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Zastępca przewodniczącego Komisji Badań Kosmicznych PAN, oddział w Gdańsku. Autor i współautor licznych książek oraz artykułów naukowych publikowanych we wiodących wydawnictwach i czasopismach w kraju i za granicą, m.in Wartość klimatu i klimat wartości (2021); State responsiblity for climate change damages (2021) Legal and economic instruments of response to climate change emergency  (współautor 2021); International Seabed Authority and environmental deep-sea stewardship. Principles governing the protection and use of sea-bed resources (2020) Legal approaches to the problem of pollution of marine environment with plastic (2019) Instrumenty ograniczania wpływu handlu na środowisko. Studium z prawa międzynarodowego (2018). Jego podstawowym obszarem zainteresowań badawczych są problemy pozostające na styku prawa gospodarczego i prawa ochrony środowiska zarówno w wymiarze krajowym, unijnym, jak i międzynarodowym. Aktualnie jego badania koncentrują się na problematyce prawnych aspektów ochrony klimatu oraz prawnych wyzwaniach ochrony środowiska morskiego.

prof. dr hab. Lidia Wolska – chemik analityk, kierownik Zakładu Toksykologii Środowiska GUMed, wieloletni pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Chemicznego PG. Autorka wielu rozwiązań metodycznych i aparaturowych w zakresie analityki środowiska, gdzie uruchomiła badania nad wpływem czynników środowiskowych na zdrowie człowieka. Pomysłodawca i twórca unikatowego kierunku studiów zdrowie środowiskowe (I i II stopień). W latach 2012-2013 prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu GUMed. Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół poszukiwania środowiskowych czynników warunkujących problemy zdrowotne u ludzi, zagadnień oceny ryzyka środowiskowego i zdrowotnego, a także kategorii jakości życia. Autorka lub współautorka ponad 260 oryginalnych i przeglądowych artykułów, współautorka 4 patentów. Przewodnicząca II Wydziału Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego Oddział Gdański, członek Komitetu Chemii Analitycznej PAN.

MODERATOR

Jakub Pietruszewski – geograf i urbanista; zawodowo związany z Samorządem Województwa Pomorskiego. Dyrektor Pomorskiego Biura Planowania Regionalnego od 2016 r. Generalny projektant Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego 2030 oraz Planu zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego Gdańsk – Gdynia – Sopot 2030. Od 2005 r. członek Towarzystwa Urbanistów Polskich oddział w Gdańsku, a do 2014 r. członek Północnej Okręgowej Izby Urbanistów (do rozwiązania Izby). Członek Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej w latach 2014-2016, Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej Gdyni na lata 2020-2022 oraz 2022-2024. Autor artykułów z zakresu planowania przestrzennego, zarządzania strategicznego i rozwoju regionów metropolitalnych.

STRESZCZENIA WYKŁADÓW

Przestrzeń publiczna jako dobro wspólne

Przestrzeń publiczna to „ta część środowiska, która jest powiązana z publicznymi znaczeniami i funkcjami” (Madanipour 2003: 4), tworzą ją interakcje międzyludzkie i współpraca, dzięki czemu możliwe staje się życie z innymi ludźmi (Thuma 2011). Przestrzeń taka staje się podstawową częścią sfery publicznej (public realm), która „oznacza kontestacyjno-partycypacyjną przestrzeń, w ramach której podmioty prawa, obywatele, aktorzy ekonomiczni oraz członkowie rodzin i społeczności lokalnych tworzą publiczne ciała i angażują się w negocjacje i kontestacje życia politycznego i społecznego" (Somers 1993: 589). Ta szczególna forma przestrzeni społeczno-urbanistycznej powstaje wtedy, gdy fragment rzeczywistej przestrzeni fizycznej jest zdominowany przez relacje między obcymi sobie osobami (Lofland 1998).

Przestrzeń publiczną  można określić jako przestrzeń dialogowaną, tworzoną przez nieustanne interakcje między formami, funkcjami, ich znaczeniami oraz odbiorcami. Pozostaje ona nie tylko „plastycznie widoczna” w przestrzeni, ale także ‘narracyjnie widoczna’ w czasie (Bakhin za Folch-Serrra 1990). Przestrzeń publiczna jest szczególnego rodzaju symbolem, częścią kultury zarazem i najbardziej chyba widocznym jej transmiterem, wyrażającym hierarchie wartości, sposoby myślenia i doświadczenia dominującej grupy społecznej. Przestrzenie reprezentują stosunki społeczne i kulturowe w danym miejscu i czasie: istotne wartości, znaczenia i symbole; odzwierciedlają aspiracje władzy, jak również chwalebną i tragiczną historię, a także możliwości, marzenia, ograniczenia i obawy oraz poziom edukacji estetycznej, wykształcenie czy szeroko rozumiane horyzonty i wzorce kulturowe zapisane w systemie symboli i znaków (Czepczyński 2008).

Zdrowie i jakość życia w przestrzeni publicznej

Przestrzeń publiczną wypełniają/tworzą elementy o charakterze materialnym (fizycznym, chemicznym, biologicznym), ale także te o charakterze pozamaterialnym (duchowym). Człowiek wraz ze światem ożywionym (zwierzęta, rośliny, mikroorganizmy) zawieszony jest w tej przestrzeni, podlegając wymianie materii, energii i informacji. Nasze zdrowie uzależnione jest od jakości otoczenia w którym przebywamy, żyjemy. Z drugiej strony nasz stan zdrowia, emocji wpływa na środowisko, które kształtujemy w sposób tym zdrowiem warunkowany. Konstytucja WHO ujmuje zdrowie w sposób holistyczny, stwierdzając, że jest to stan dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego. Poczucie zdrowia zaś uznawane jest za podstawowy wyznacznik jakości życia.

Od wieków wnętrze człowieka kształtowane jest przez środowisko zewnętrzne. Zmiany wynikające w dużej mierze z procesów cywilizacyjnych, w tym urbanizacji, zaburzają wymianę materii, energii i informacji z naszym wnętrzem. Gdy natężenie czynników zaburzających przekroczy możliwości organizmu do utrzymania stanu wewnętrznej homeostazy, dochodzi do choroby, tracimy poczucie dobrostanu. Wiedza na temat wpływu czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych, poziomu ich natężenia oraz efektów współoddziaływania na organizm człowieka jest warunkiem koniecznym  tworzenia zdrowych środowisk do życia ludzi i właściwego nimi zarządzania poprzez ocenę ryzyka zdrowotnego i środowiskowego. Akceptowanie określonego poziomu ryzyka kształtuje parametry jakości powietrza, wody, gleby oraz żywności.

Stanowienie i egzekwowanie standardów jakości środowiska, podobnie zresztą jak wydawanie decyzji administracyjnych, odnoszących się do kwestii otoczenia człowieka musi uwzględniać zasady ochrony środowiska ze szczególnym uwzględnieniem konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.

Urbanistyczne aspekty kształtowania przestrzeni publicznej

Kształtowanie współczesnej przestrzeni publicznej – niezależnie od jej znaczenia społecznego – jest także (a może przede wszystkim) działaniem o wymiarze urbanistycznym. Wiąże się m.in. z kształtowaniem całościowo rozumianych struktur miejskich, których jest integralnym elementem oraz ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania zespołów zabudowy o różnorodnym charakterze. Przestrzeń ta może mieć przy tym zarówno wymiar komercyjny, jak i rekreacyjny czy symboliczny, a jej wyraz architektoniczny może nawiązywać do różnorodnych wzorców.  W ramach wykładu przedstawione zostaną główne kwestie związane z urbanistycznymi aspektami kształtowania przestrzeni publicznych miast, zarówno w wymiarze projektowym, jak i realizacyjnym.