To już 100 lat od powołania trzech wydziałów humanistyczno-społecznych w Towarzystwie Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku. Z tej okazji 4 i 5 czerwca o fenomenie gdańskiego społecznego ruchu naukowego humanistów z lat dwudziestych XX wieku porozmawiają naukowcy z pomorza i nie tylko. Zapraszamy do Ratusza Staromiejskiego i Muzeum Nauki Gdańskiej na konferencję „Przybyszewski i inni”. Wstęp wolny.

Powołanie wydziałów Prawniczo-Handlowego, Artystycznego i Historyczno-Literackiego TPNiS w Gdańsku to tylko jeden z wielu pozytywów działalności gdańskich humanistów. Dzięki staraniom ówczesnych naukowców, czy pisarzy w trudnych realiach Wolnego Miasta Gdańska (głównie ze względu na pruski nacjonalizm) udało się stworzyć środowisko intelektualno-artystycznego. A jaką rolę odgrywał w tych inicjatywach główny bohater zbliżającej się konferencji?  

- Mało kto wie, że Stanisław Przybyszewski - znany jako „meteor modernizmu” (inicjator modernistycznego zwrotu w literaturze), ale i „król bohemy” – w Gdańsku właśnie, w latach 1920-1924 z dekadenta przekształcił się w urzędnika patriotę - opowiada pomysłodawczyni i organizatorka konferencji prof. dr hab. Maria Mendel, kierowniczka Zakładu Pedagogiki Społecznej UG. -  Pracując w biurze Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych, był jednocześnie współtwórcą Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki oraz ogromnie produktywnym orędownikiem idei tworzenia instytucji, które - łącząc funkcje naukowe i edukacyjne z kulturalnymi – integrowałyby społeczny świat, skonfliktowany na poziomie politycznym. Można powiedzieć, że Przybyszewski, Polak i Europejczyk, z taką pochwałą wielokulturowości wszedł klinem w ścierające się w Gdańsku nacjonalizmy.

Bez poparcia i środków zebranych przez pisarza nie powstałoby słynne Gimnazjum Polskie w Gdańsku, czy Dom Polski, a Akademicki Dom Studencki („Bratniak”) nie uzyskałby wyposażenia. - Stanisław Przybyszewski był czołową postacią i jednym z pierwszych działaczy społecznego ruchu naukowego humanistów w przedwojennym Gdańsku - dodaje prof. Maria Mendel. 

W organizację konferencji „Przybyszewski i inni”  zaangażowało się aż dziewięć instytucji: Uniwersytet Gdański, Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki, Muzeum Nauki Gdańskiej – Oddział Muzeum Gdańska,  Muzeum Stutthof w Sztutowie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące im. Pawła Adamowicza, Nadbałtyckie Centrum Kultury oraz Gdański Klub Poetów. 

Podczas dwóch dni rozmów, prelekcji, czy koncertów głos zabiorą naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Muzeum Stutthof w Sztutowie. Jednym z pierwszych punktów programu jest rozmowa z prof. dr hab. Gabrielą Matuszek-Stec, redaktorką naukową 11-tomowej, krytycznej edycji dzieł literackich Stanisława Przybyszewskiego. Następnego dnia historyczka literatury przedstawi różne oblicza pisarza Młodej Polski. 

Nie zabraknie także wykładów i prelekcji o innych działających w tych czasach humanistach. Dr Danuta Drywa z Muzeum Stuthoff w Sztutowie opowie o losach dr. Władysława Pniewskiego, dr. Franciszka Kręckiego i dr. Bernarda Filarskiego. Prorektor ds. Studenckich i Kształcenia UG dr hab. Arnold Kłonczyński, prof. UG przedstawi związki Zenona Przybyszewskiego z Gdańskiem.

- Mając Przybyszewskiego w centrum zainteresowania, programem konferencji akcentujemy także rolę innych humanistów, którzy - w trudnych realiach życia w Wolnym Mieście Gdańsku przeważnie powodowanych pruskim nacjonalizmem – z przekonaniem formowali front myśli i artystycznego, społeczno-edukacyjnego działania na rzecz społeczeństwa jako wspólnoty różnych i równych, lepszej od dominacji niesprawiedliwie uprzywilejowanych - tłumaczy prof. Maria Mendel. - Wśród owych „innych” znajdują się humaniści-społecznicy, ofiary bestialskiej postaci takiej dominacji. Nauczyciele, finansiści, prawnicy, publicyści i wybitni działacze kulturalno-oświatowi, w tym Władysław Pniewski, Franciszek Leon Kręcki i Bernard Filarski, zostali rozstrzelani przez nazistów w początkach 1940 roku.

Zapraszamy także na wydarzenia towarzyszące: Wernisaż wystawy pt. Rentgenogramy duszy – List do Stanisława Przybyszewskiego – malarstwo Grzegorza Steca, sesja poetycka Gdańskiego Klubu Poetów połączona z koncertem muzycznym Studia Wokalnego UG oraz pokaz gdańskich obrazów Herberta Waltmanna. 

Zapraszamy do udziału!

Patroni: 

Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. Piotr Stepnowski

Państwo Dziekani:

• Pani prof. dr hab. Monika Bąk (Wydział Ekonomiczny),
• Pani prof. UG dr hab. Urszula Patocka-Sigłowy (Wydział Filologiczny),
• Pan prof. UG dr hab. Arkadiusz Janicki (Wydział Historyczny),
• Pan prof. dr hab. Michał Harciarek (Wydział Nauk Społecznych),
• Pan prof. UG dr hab. Wojciech Zalewski (Wydział Prawa i Administracji)
• Pan prof. dr hab. Mirosław Szreder (Wydział Zarządzania)

Państwo Dyrektorzy:

• Pani Marta Szaszkiewicz (Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego)
• Pani Joanna Kamień (Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego)
• Pan Łukasz Bień (Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej)
• Pan Michał Biełuszko (Akademickie Centrum Kultury UG „Alternator”)
• Prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Pan prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski
• Prezes Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, Pan Beniamin Koralewski
• Prezes Fundacji „Pozytywne Inicjatywy”, organu prowadzącego Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące im. Pawła Adamowicza w Gdańsku, Pan Arkadiusz Gawrych
• Prezes Gdańskiego Klubu Poetów, Pani Gabriela Szubstarska
• Dyrektor Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Pani Dorota Heliasz
• Dyrektor Muzeum Stutthof w Sztutowie. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1939-1945)
• Pan Piotr Tarnowski Dyrektor Muzeum Gdańska, Pan prof. UG dr hab. Waldemar Ossowski
• Dyrektor Nadbałtyckiego Centrum Kultury, Pan Lawrence Ugwu