Uniwersytet Gdański jako jedyna uczelnia w Polsce otrzymał w najnowszym rozdaniu dofinansowanie na dwie Międzynarodowe Agendy Badawcze spośród wszystkich czterech jednostek, którym te środki przyznano. Powstanie jednego z nich wsparł noblista prof. Anton Zeilinger.

„Międzynarodowe Centrum Teorii Technologii Kwantowych 2.0: B i R faza przemysłowo-eksperymentalna” (ICTQT) oraz „Nauka dla dobra społecznego, innowacji i skutecznych terapii (SWIFT)” realizowany w Międzynarodowym Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi (ICCVS) to dwa projekty, które otrzymały finansowanie w ramach konkursu MAB organizowanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ogłosiła wyniki konkursu MAB w naborze nr 2/2023. Z 16 zgłoszonych wniosków 4 uzyskały finansowanie o łącznej kwocie 120 mln złotych. Środki będą przeznaczone na rozwój międzynarodowych agend badawczych realizowanych w trzech ośrodkach naukowych. Wśród nagrodzonych projektów znalazły się dwa, które są realizowane w Uniwersytecie Gdańskim.

- Jako jedyna uczelnia w Polsce otrzymaliśmy w tym rozdaniu znaczące środki na działalność aż dwóch MABów. To potwierdza pozycję lidera Uniwersytetu Gdańskiego zarówno w badaniach nad terapiami przeciwnowotworowymi, jak i w teoretycznych badaniach technologii kwantowych - mówi Rektor prof. dr hab. Piotr Stepnowski. - Nie przypadkiem w gronie współpracowników ICTQT są dwaj Nobliści - prof. Anton Zeilinger i Alain Aspect. W obu jednostkach zespoły są międzynarodowe. Dziękuję dyrektorom i zespołom naukowym obu centrów za dotychczasową pracę i znakomite osiągnięcia naukowe. 

Na pierwszym miejscu listy w komunikacie na stronie FNP wymieniono Międzynarodowe Centrum Teorii Technologii Kwantowych 2.0: B i R faza przemysłowo-eksperymentalna, które otrzymało 30 mln zł.

- Powstanie ICTQT zostało wsparte w 2017 roku przez ówczesnego Prezydenta Austriackiej Akademii Nauk Prof. Antona Zeilingera (Dr H.C. UG, 2006). Zasiada on wraz Alainem Aspectem (obaj otrzymali Nagrodę Nobla w 2022 roku) w Międzynarodowym Komitecie Naukowym ICTQT (https://ictqt.ug.edu.pl/pages/about/). Utworzony z inicjatywy Zeilingera Institute for Quantum Optics and Quantum Information - Vienna  (IQOQI-Vienna) jest oficjalnym strategicznym partnerem naukowym ICTQT od 2018 roku - podkreśla Dyrektor ICTQT prof. dr hab. Marek Żukowski, który od 1991 roku współpracuje z prof. Zeilingerem. Ich największe wspólne osiągnięcie to operacyjna teoria wymiany splątania, która pozwoliła zademonstrować eksperymentalną kwantową teleportację i umożliwiła inne doświadczenia Zeilingera wyróżnione Nagrodą Nobla.

Celem dofinansowanego projektu jest opracowanie nowych, nieszablonowych i przełomowych metod dla technologii kwantowych oraz ich nowych zastosowań. Badania skoncentrują się na opracowaniu urządzeń kwantowych takich jak m.in. kwantowe generatory liczb losowych, kwantowe łącza komunikacyjne czy ulepszone sensory, a także oprogramowania kwantowego. Projekt będzie realizowany w ramach centrum doskonałości ICTQT na Uniwersytecie Gdańskim. Badaniami kierować będzie prof. Marek Żukowski, wybitny polski fizyk teoretyczny, specjalista od zagadnień związanych z podstawami mechaniki kwantowej.

Z kolei drugi projekt „Nauka dla dobra społecznego, innowacji i skutecznych terapii (SWIFT)”, który otrzymał środki w wysokości 30 mln zł, będzie realizowany w Międzynarodowym Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi (ICCVS) na Uniwersytecie Gdańskim. Badacze chcą doprowadzić do opracowania kompleksowej terapii przeciwnowotworowej, która zostanie przeniesiona do fazy badań klinicznych i otworzy nowe ścieżki badawcze w onkologii. Badaniami kieruje prof. dr hab. Natalia Marek-Trzonkowska, wybitna immunolożka, specjalizująca się w zagadnieniach związanych z terapeutycznym zastosowaniem komórek układu immunologicznego:
- Projekt SWIFT umożliwi ICCVS wejście na nową ścieżkę badań. W drugiej połowie jego realizacji planujemy rozpoczęcie badania klinicznego. Będzie to terapia personalizowana niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC). W terapii tej wykorzystujemy własne limfocyty T pacjenta do walki z nowotworem. Są to tzw. żywe leki, które określa się jako produkty lecznicze terapii zaawansowanej (ang. advanced therapy medicinal products, ATMP). Wytwarzanie tego typu leków wymaga natomiast zachowania szczególnie rygorystycznego reżimu. Będziemy pracować w laboratorium spełniającym kryteria dobrej praktyki produkcyjnej (ang. good manufacturing practice, GMP). Najpierw nasz zespół zajmujący się wytwarzaniem i kontrolą jakości odbędzie wielomiesięczne treningi w tego typu pracowniach działających od lat u naszych partnerów strategicznych w Technical University of Dresden (Niemcy) oraz Leiden University Medical Center (Holandia), a następnie w laboratorium w Gdańsku. Początkowo planujemy wynajmować przestrzeń GMP. Na horyzoncie mamy jednak również budowę takiej infrastruktury na Uniwersytecie Gdańskim. Proszę więc trzymać kciuki, żeby wszystkie potrzebne do tego elementy udało się nam połączyć - dodała prof. Natalia Marek-Trzonkowska.

Jak informuje Dyrektor MABu, równolegle będą także rozwijane nowe, komplementarne pomysły. Nad ich realizacją wraz z grupą Cancer Immunology kierowaną przez prof. Natalię Marek-Trzonkowską pracować będą zespoły koordynowane przez dr. Sachina Kotego (grupa Clinical Peptidomics), dr. Wojciecha Siwka (grupa Immune Memory and Cell Reprogramming) oraz dr. hab. Umesha Kalathiya (grupa Structural proteomics). Działanie grup i realizację projektu jak zawsze wspierać będzie Management & Administration Team, którą kieruje Izabela Raszczyk (MBA).

- To bardzo dobra i ważna decyzja dla UG. Czekaliśmy na nią od miesięcy. Zapewnia ona bowiem ciągłość finansowania niezwykle istotnych badań prowadzonych w obu ośrodkach - dodaje Prorektor ds. Badań Naukowych prof. dr hab. Wiesław Laskowski. - Decyzja cieszy podwójnie, bo dowodzi również, że w Uniwersytecie mamy dyscypliny, w których możemy konkurować z najlepszymi. Gratuluję dyrektorom obu Centrów: prof. Natalii Marek- Trzonkowskiej i prof. Markowi Żukowskiemu!

Program Międzynarodowe Agendy Badawcze jest realizowany przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej od listopada 2015 r. W ramach działania Międzynarodowych Agend Badawczych (MAB FENG) wspierane jest powstanie lub rozwój wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej zespołów i organizacji badawczych, w których możliwe będzie osiągnięcie doskonałości naukowej i międzynarodowej konkurencyjności badań. W ramach działania MAB można otrzymać finansowanie na prace B+R, obejmujące badania przemysłowe lub eksperymentalne prace rozwojowe, realizowane we współpracy z co najmniej jedną zagraniczną jednostką naukową i obejmujące zakres tematyczny mieszczący się w wykazie Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS).