W sercu Kaszub, na szlaku Kółka Jezior Raduńskich, znajduje się Borucino, gdzie funkcjonuje Centrum Monitoringu i Ochrony Wód UG. O prowadzonych tam badaniach rozmawiamy z dr Moniką Sobiechowską-Sasim
Wchodząc do niedawno wyremontowanego budynku, zostaliśmy oczarowani witającym nas za oknem widokiem. Oprócz biur znajdują się tu dobrze wyposażone sale wykładowo-konferencyjne, kuchnia i pokoje gościnne. Wszystko przygotowane tak, żeby naukowczynie i naukowcy mogli prowadzić badania, nie tylko w dziedzinie jakości wód. Miejsce służy pracy naukowej, specjalistycznym szkoleniom oraz spotkaniom i wymianie myśli naukowej.
W stacji równie ważna jak prowadzenie badań jest edukacja. Co roku na zajęcia praktyczne przyjeżdżają tu studenci z Wydziału Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego, a także studenci Politechniki Gdańskiej. Dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych organizowane są zajęcia edukacyjne w temacie meteorologii i ochrony wód.
Jedno z głównych zadań stacji realizowane jest w wieloletniej współpracy z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowym Instytutem Badawczym i polega na zbieraniu danych meteorologicznych. Dane gromadzone są w sposób ciągły dzięki rozbudowanemu ogródkowi meteorologicznemu, usytuowanemu obok budynku CMiOW, wieży pomiarowej i pływającej stacji pomiarowej znajdującej się na jeziorze. - Na terenie naszego kraju funkcjonują tylko cztery takie tratwy nawodne. Obecnie urządzenia pomiarowe na tratwie są w dużej części zautomatyzowane, z wyjątkiem pomiarów ewaporometrycznych. Zarówno nam, jak i IMGW-PIB bardzo zależy na utrzymaniu ciągłości tych pomiarów, zwłaszcza że platforma jest w użyciu nieprzerwanie od 40 lat. Na tratwie oprócz ewaporometru znajdują się termometry: suchy, maksymalny, minimalny i wilgotny, dwa deszczomierze i wiatromierz - opowiada dr Monika Sobiechowska-Sasim. Raz dziennie, o stałej porze dnia pracownicy stacji podpływają do niej łodzią, aby zmierzyć, ile wody odparowuje oraz dokonać pomiarów temperatury i opadów, które są zestawiane z tymi automatycznymi. Pomiary są wykonywane od maja do końca października.
Innym istotnym działaniem (realizowanym w ramach współpracy z gdańskim start-upem Mobile Monitoring) jest monitorowanie, poprzez specjalną bojkę umieszczoną w jeziorze, poziomu chlorofilu, co pozwala m.in. na wczesne wykrycie zakwitu sinic. To innowacyjne rozwiązanie w dziedzinie monitoringu, które pozwala na wcześniejsze ostrzeganie turystów i mieszkańców przed korzystaniem z kąpielisk danego akwenu.
Badanie czystości wody w kaszubskich jeziorach jest bardzo ważne również ze względu na licznie odwiedzających te tereny turystów. - Dużym problemem w regionie są nieszczelne zbiorniki na nieczystości, przesądzające się do wód gruntowych, a następnie do jeziora. Chodzi głównie o azotany i fosforany, które przyczyniają się do użyźnienia wód, co w rezultacie sprzyja częstszym i intensywnym zakwitom fitoplanktonu, w tym sinic. Problem często tkwi w braku świadomości mieszkańców i turystów, dokładamy wszelkich starań, aby to zmieniać - dodaje dr Monika Sobiechowska-Sasim.
Wolontariat na rzecz jezior
Inicjatywa nauki obywatelskiej (ang. Citizen Science) - Wolonariat na rzecz jezior - to program monitorowania jezior przez ochotników finansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku przy współpracy z Fundacją Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego. Polega na włączaniu obywateli w akcję pobierania próbek wody z wybranych przez nich akwenów. Mieszkańcy, którym zależy na ochronie wód, mogą dołączyć do grona wolontariuszy skupionych wokół Centrum i pomagać w monitorowaniu stanu wód. Wolontariusze, po przebytym szkoleniu, potrafią pobrać próbki wody oraz dokonać ogólnej inspekcji jakości i przejrzystości wody. Próbki z jezior są analizowane w laboratorium CMiW. W ten sposób możemy wyznaczyć parametry jakości wody dla wielu jezior. W tym roku odbyła się pierwsza edycja Wolontariatu na Rzecz Jezior, na wiosnę rusza druga edycja. Dzięki osobom działającym w tym projekcie, łącznie pozyskane zostaną dane dotyczące 16 jezior (głównie kaszubskich), a to dopiero początek!
Centrum Monitoringu i Ochrony Wód Uniwersytetu Gdańskiego jest ważną placówką edukacyjno-badawczą znajdującą się poza kampusami Trójmiasta. Jej pracownicy wykonują istotne badania w dziedzinie jakości wód słodkich, dbając jednocześnie o edukację studentów, młodzieży, turystów i mieszkańców Kaszub. Warto tu zajrzeć również jesienią oraz wziąć udział w inicjatywie nauki obywatelskiej. Chrońmy wspólnie nasze wody!
