Prof. dr hab. Tomasz Szkudlarek z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego został laureatem Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza za rok 2024 w kategorii nauk humanistycznych i społecznych. Wręczane od 38 lat wyróżnienie nazywane „Pomorskim Noblem” przyznano prof. T. Szkudlarkowi za wybitne osiągnięcia w zakresie filozofii wychowania oraz konceptualizacje relacji między kulturą, polityką, tożsamością i edukacją.

Uroczystość wręczenia Nagród im. Jana Heweliusza, przyznawanych przez Kapitułę Nagrody Naukowej, na której czele stoją Przewodniczący Gdańskiego Oddziału PAN prof. Grzegorz Węgrzyn i Prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego prof. Jerzy Błażejowski oraz Rektorzy wszystkich państwowych wyższych uczelni Gdańska, przedstawiciel Prezydenta Miasta Gdańska i przedstawiciel niepublicznych uczelni Trójmiasta, odbywa się tradycyjnie w Ratuszu Głównego Miasta. Laureatem w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych został prof. dr hab. Rafał Dziadziuszko z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Statuetki Jana Heweliusza autorstwa prof. Jana Szczypki  nagrodzonym profesorom wręczała Prezydent Miasta Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, która powiedziała: - Dziękuję, panowie profesorowie, za trud waszej pracy naukowej, która czyni nasze życie lepszym. Za wychowywanie kolejnych pokoleń, bo badania nie obędą się przecież bez kontynuatorów. Wreszcie za sławienie Polski na niwie międzynarodowej.

Gratulacje laureatom złożyła również Wicewojewoda Pomorska Anna Olkowska-Jacyno, która podkreśliła, że laureaci nagrody to zawsze osoby wybitne: - Najlepsi z najlepszych, spełniający wyśrubowane naukowe kryteria, wnoszący istotny wkład w środowisko badawcze i akademickie.

Laudację prof. Tomasza Szkudlarka wygłosił prof. Jerzy Błażejowski, który podkreślił wybitne zasługi naukowe i dydaktyczne laureata i przedstawił główne założenia badań przez niego prowadzonych: - Twórczość prof. T. Szkudlarka ma charakter interdyscyplinarny i łączy pedagogikę z socjologią, filozofią, psychologią, politologią i naukami o kulturze, by ukazać dynamiczny obraz przemian w obszarze współczesnej edukacji. Konstruuje on teoretyczne konceptualizacje rzeczywistości, które stanowią punkt wyjścia do formowania i weryfikowania hipotez badawczych. Jego monografie, publikacje i prezentacje stanowią bogate kompendium wiedzy ze wspomnianych wyżej obszarów oraz dostarczają unikatowego wglądu we współczesne konstrukcje edukacji i tożsamości w kontekście dokonujących się przemian społecznych.

Do wzajemnego oddziaływania obszarów edukacyjnych i społecznych odniósł się też laureat nagrody prof. T. Szkudlarek, mówiąc, co skłoniło go do zajęcia się tymi tematami: - Jako osoba urodzona w PRL-u, jak spora część osób tutaj obecnych, zawsze miałem problem z relacją do systemu społecznego i do władzy, miałem zawsze skłonności do bardziej anarchistycznego pojmowania relacji pomiędzy jednostką a państwem. W związku z czym, kiedy miałem rozpocząć pracę akademicką, to najbardziej interesującym, egzystencjalnie uzasadnionym pytaniem było: jaka jest relacja ludzkiej wolności do systemu społecznego? Wiemy z dorobku nauk społecznych, socjologii, politologii czy polityki, że jesteśmy formatowani przez wymagania systemu społecznego. I tak system edukacji w teorii lat 60. był określany jako pełniący głównie funkcję alokacji siły roboczej w społeczeństwie. Brzmi to strasznie cynicznie - po prostu szkoła jest taśmą produkcyjną, na którą wchodzą niesformatowane jednostki i trzeba je posortować tak, aby trafiły do odpowiednich sektorów gospodarki. Nigdy w życiu nie chciałem się zgodzić z takim rozumieniem edukacji.

Profesor Tomasz Szkudlarek dziękował też za wsparcie swojej żonie - prof. Marii Mendel, która również jest laureatką Nagrody im. Jana Heweliusza (za rok 2020) w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych. Podkreślił też znaczenie współpracy naukowej, podziękował doktorantom i współpracownikom z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, z którą również jest związany: - Generalnie to, co próbowałem i co próbuję cały czas robić, to znalezienie jakichś płaszczyzn teoretycznych, na których można dyskutować o tej relacji pomiędzy jednostkową autonomią a wymaganiami społecznych systemów kultury i społecznych systemów edukacyjnych. To, że mi się udaje od czasu do czasu opisać to w sposób w miarę syntetyczny, to jest na pewno zasługa moich współpracowników, do których miałem ogromne szczęście w życiu.

Biogram prof. Tomasza Szkudlarka:

Prof. dr hab. Tomasz Szkudlarek, absolwent UG, a następnie nauczyciel akademicki, pedagog na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Obecnie zajmuje się badaniami relacji dyskursów pedagogicznych i politycznych, a jego główne prace z tego obszaru to książki On the Politics of Educational Theory wydana przez Routledge w 2017 r. i współautorska praca Education and the Political: New Theoretical Articulations wydana przez Sense Publishers w 2013 r. Kierował kilkoma zespołowymi projektami badawczymi, efektem pracy jednego z nich jest współautorska książka Dyskursywna konstrukcja podmiotu: Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury (Gdańsk 2012). Współpracuje z ASP oraz  wieloma uczelniami zagranicznymi. W roku 2006 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Linkoping w Szwecji.

Jest autorem niedawno wydanej książki pt. Anima” - jest to jego debiut literacki.

W Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego można - do 10 lutego - oglądać wystawę malarstwa i rysunku prof. Tomasza Szkudlarka.