Badają uzależnienia behawioralne, psychologię osobowości, tematykę związaną z mindfulness, a także psychologię Internetu i edukacji. Dotychczas uzyskali ponad 100 stypendiów, nagród i wyróżnień, a na ich koncie wciąż pojawiają się kolejne. Mowa o studentach psychologii z Koła Badań Psychologicznych „Experior”, działającego przy Instytucie Psychologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. O ich osiągnięciach i kierunku badań naukowych rozmawiamy z opiekunem koła, drem Pawłem Atroszko.

Koło badań Psychologicznych „Experior,” utworzone w 2015 r. z inicjatywy samych studentów,  działa pełną parą, o czym świadczą osiągnięte dotychczas sukcesy. Angażuje w badania i projekty ponad 30 studentów Instytutu Psychologii UG.

Tak, koło zostało założone sześć lat temu przez ośmiu wysoce zmotywowanych studentów psychologii II roku. Wyznaczono mnie wówczas na opiekuna, a pierwszym prezesem został Artur Sawicki. Z założenia koło miało koncentrować swoją działalność wokół nabywania i rozwijania wiedzy oraz umiejętności związanych z prowadzeniem badań w obszarze psychologii. Nasze pierwsze działania dotyczyły dużych międzynarodowych badań, prowadzonych we współpracy między innymi z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu w Bergen – badaliśmy związek uzależnienia od pracy z genami, a także związek uzależnienia od uczenia się z uzależnieniem od pracy, ich uwarunkowaniami i konsekwencjami. Ponadto realizowaliśmy mniejsze projekty dotyczące głównie tematyki uzależnień behawioralnych.

Czy studenci należący do koła mogą samodzielnie, niezależnie od roku studiów, uczestniczyć w dużych projektach badawczych i zdobywać praktyczne doświadczenia z tym związane?

Już na etapie studiów członkowie koła są zatrudniani przy dużych grantach badawczych. Studenci pracują również w komitetach organizacyjnych ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji naukowych. Przygotowali i złożyli także projekty w konkursach Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii oraz MEN. Jak więc widać, staramy się angażować ich w różne działania w ramach ambitnych projektów z założeniem, że udział w procesie organizacji badania i jego przeprowadzania, w tym realizacja pewnych podstawowych zadań, będących w ich kompetencjach, pozwoli na optymalny rozwój świadomości badawczej studentów. Świadomość ta obejmuje zarówno wiedzę związaną z wymaganiami, jakie stawia realizacja projektów badawczych w obszarze psychologii, jak również wielu barier w implementacji konkretnych kroków badawczych. Przede wszystkim jednak zaangażowanie w konkretne zadania pozwoliło na rozwój czegoś, co w psychologii nazywa się poczuciem samoskuteczności działania, tzn. przekonania, że jest się w stanie wykonać pewne zadania i związanej z tym satysfakcji. Ponadto realizacja tych zadań pozwalała na poczucie, że jest się częścią czegoś większego i ważnego. Z drugiej strony nieodłącznym elementem działania jest popełnianie błędów. Tym samym studenci mogli skonfrontować się z sytuacjami, kiedy nie zawsze wszystko wychodzi tak, jak się zaplanowało.

To dość niekomfortowe sytuacje, pokazujące, jak radzimy sobie ze stresem i trudnymi emocjami. A jednocześnie świetna lekcja życia.

Od początku istnienia ważnym aspektem koła była uwaga poświęcana właśnie radzeniu sobie z trudnymi emocjami i stresem, związanymi z wyzwaniami i niepowodzeniami, które są nieodłącznym elementem jakiejkolwiek pracy, w tym badawczej. Jest to o tyle ważne, że kulturowy obraz naukowca niekiedy może sprawiać wrażenie jakby to była pozbawiona emocji, czysto obiektywna działalność. W rzeczywistości emocje są nierozerwalnie związane z procesem badawczym, a sprawę komplikuje to, że teoretycznie faktycznie nauka zakłada obiektywność. Proces ten jest pełen zarówno pozytywnych emocji związanych z odkryciami, z postępami w badaniach, rosnącą wiedzą i kompetencjami i sukcesami, jak również – prawdopodobnie w większym stopniu – z niepowodzeniami, brakiem oczekiwanych rezultatów, trudnościami w realizacji badań, barierami praktycznymi i instytucjonalnymi, obawami i niepewnością. Bez odpowiedniej uwagi emocje mogą znacząco wpłynąć na sam proces badawczy, przede wszystkim jednak trudne emocje mogą nierzadko zniechęcić do dalszej pracy w tym obszarze. Prawdopodobnie znaczącą rolę w procesie radzenia sobie i regulowania emocji w kole odgrywają regularne spotkania zarówno związane z aktualną jego działalnością, jak i spotkania integracyjne (w tym czasie, z racji obostrzeń oczywiście się one nie odbywają). Ważnym czynnikiem w tym kontekście wydaje się stworzenie atmosfery otwartości i akceptacji, która pozwala na dobrą komunikację potrzeb, oczekiwań, trudności, ale też pozytywnych doświadczeń. 

Jakich jeszcze umiejętności, w kontekście prowadzenia szeroko rozumianej działalności naukowej, nabywają członkowie koła?

Jest ich dużo. Studenci angażowani są w każdy etap procesu naukowego, także w dalszy, związany z prezentacją wyników swoich badań na konferencjach naukowych i w publikacjach. Publiczne wystąpienia są trudne dla wielu osób, zwłaszcza dla początkujących naukowców, którzy nierzadko panicznie obawiają się ostrej oceny i krytyki ze strony odbiorców. Tu jest jeden z ważnych obszarów do pracy nad emocjami i przygotowania studentów do pierwszych prezentacji konferencyjnych. W ciągu 5 lat działalności starania te zaowocowały ponad 60-cioma wystąpieniami na międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych, w tym licznymi nagrodami i wyróżnieniami za najlepsze wystąpienia. Warto dodać, że studenci z koła uczestniczą też w procesie pisania publikacji naukowej, co wiąże się z innymi wyzwaniami, zarówno związanymi z pracą własną, jak i koordynacją i komunikacją w pracy z innymi. Przede wszystkim jasna struktura pracy i odpowiednia uwaga poświęcana optymalnej komunikacji pozwalają zminimalizować stres związany z przygotowaniem manuskryptu. Dzięki procedurom wypracowanym w kole studenci dotychczas przygotowali 36 publikacji naukowych, w tym (w ciągu 2 ostatnich lat) 11 z listy MNiSW oraz 4 ze wskaźnikiem Impact Factor o łącznej wartości równej ponad 10 (co w naukach społecznych jest dużym osiągnięciem, zwłaszcza na tym – studenckim – etapie kariery naukowej).

Wspomniał Pan, że członkowie koła mogą uczestniczyć w pobytach badawczych w prestiżowych zagranicznych jednostkach naukowych. To musi być bardzo cenne doświadczenie dla tak młodych ludzi.

Tak, to był kolejny krok w rozwoju działalności badawczej młodych naukowców. W 2018 roku czterech studentów z koła po raz pierwszy odbyło praktyki na Uniwersytecie w Bergen, który jest jednym z najważniejszych ośrodków zajmujących się uzależnieniami behawioralnymi na świecie. Zaangażowani byli w realizację dużego międzynarodowego projektu, dotyczącego badań nad uzależnieniem od uczenia się i pracy, które prowadzone były pod opieką prof. S. Pallesena. W czasie pobytu studenci przygotowali manuskrypty artykułów naukowych, z których część jest już opublikowana. Pobyt pozwolił na dalszy rozwój współpracy z tym ośrodkiem, przede wszystkim jednak dał okazję studentom do uczestniczenia w funkcjonowaniu renomowanej zagranicznej jednostki naukowej. Studenci mogli bezpośrednio poznać organizację pracy w takiej jednostce, doświadczając swojej sprawczości i wzrostu poczucia własnej skuteczności. Tego typu wyjazdy są w pewnym stopniu stresującym doświadczeniem, ale myślę, że przede wszystkim pozwalają się dużo nauczyć. Pobyty w renomowanych zagranicznych instytucjach naukowych są jednym z ważnych i cenionych elementów dorobku naukowego przez instytucje naukowe w Polsce i ważnym krokiem w rozwoju młodego naukowca.

Badacie uzależnienia behawioralne, psychologię osobowości, tematykę związaną z mindfulness, psychologię Internetu, psychologię edukacji. Proszę opowiedzieć nieco więcej o tematyce podejmowanych przez was działań naukowych.

Na początku działalności koła wiele wystąpień konferencyjnych i publikacji dotyczyło tematyki cynicznej wrogości i zaufania w kontekście edukacyjnym. Również obecnie wiele naszych projektów dotyczy zagadnień psychologicznych, które wiążą się z dobrą współpracą i funkcjonowaniem w społeczeństwie. Tematy te obejmują między innymi narcyzm, który jest ważnym czynnikiem wpływającym negatywnie na funkcjonowanie społeczne, czy uzależnienia behawioralne, które często są skutkiem różnych form wykluczenia społecznego. Z czasem koło zaczęło zwiększać zakres swojej działalności. Jego członkowie zaczęli realizować swoje własne badania w ramach otrzymanych grantów. W 2017 roku Artur Sawicki otrzymał prestiżowy Diamentowy Grant, w ramach którego zaangażował studentów w niezwykle interesujące i rozwijające przedsięwzięcia, między innymi szkolenia z identyfikacji emocjonalnej ekspresji twarzy w oparciu o procedury opracowane przez Prof. P. Ekmana. W 2018 roku Piotr Bereznowski również uzyskał Diamentowy Grant podejmując tematykę analizy sieci w odniesieniu do uzależnienia od uczenia się i pracy. Analiza sieci bazuje na zaawansowanych metodach statystycznych i Piotr jest jednym z pionierów wykorzystania tej metody w badaniach psychologicznych w Polsce. Współpracuje przy tym z Prof. R. Konarskim,  jednym z najwybitniejszych statystyków w Polsce. Jednocześnie studenci z koła angażowali się w inne projekty badawcze w Instytucie Psychologii UG, jak również w innych instytucjach naukowych. Wiktor Wróbel przeprowadził niezwykle ambitne, szeroko zakrojone badania dotyczące funkcjonowania psychologicznego uczniów szkół średnich w Trójmieście. Praktycznym efektem projektu były między innymi szczegółowe raporty dla szkół dotyczące funkcjonowania ich uczniów. Tym samym zwiększał się stopniowo zakres społecznych inicjatyw koła wychodzących z wynikami swoich badań do szerszego grona odbiorców, w tym instytucji publicznych i organizacji zajmujących się między innymi przeciwdziałaniem uzależnieniom.

Experior może pochwalić się wieloma nagrodami. W lutym br. troje studentów z koła uzyskało stypendium Ministra Edukacji i Nauki za znaczące osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe za rok akademicki 2020/2021.

Tak, troje spośród siedmiorga studentów z UG, którzy otrzymali to stypendium, to członkowie Koła Badań Psychologicznych "Experior":  Stanisław Konrad Czerwiński, Weronika Maria Mytlewska, Aleksandra Uzarska. Stanowią oni blisko 20% wszystkich nagrodzonych studentów kierunków psychologicznych w Polsce. Nasze sukcesy można podsumować następująco: koło uzyskało ponad 100 stypendiów, nagród lub wyróżnień, w tym kilkanaście Stypendiów Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a obecnie Ministra Edukacji i Nauki. W 2018 r. koło uzyskało też I nagrodę w kategorii „Koło Naukowe Roku” w konkursie „StRuNa” organizowanym przez Studencki Ruch Naukowy. W tym konkursie opiekun koła dwukrotnie otrzymał wyróżnienie w kategorii „Opiekun Naukowy Roku” (2017 i 2020 r.) Te oraz inne nasze osiągnięcia są jedynie obiektywnymi wskaźnikami czegoś ważniejszego, mianowicie tego, że założenia te zaowocowały bardzo dynamicznym rozwojem młodych ludzi prowadzącym do przygotowania wysokiej jakości specjalistów w swojej dziedzinie.

Z drem Pawłem Atroszko rozmawiała Elżbieta Michalak-Witkowska