Wirtualny Zielnik Pomorza, powstający w ramach projektu realizowanego na UG pt. „Herbarium Pomeranicum - digitalizacja i udostępnienie zbiorów herbariów jednostek akademickich Pomorza poprzez ich połączenie i udostępnienie cyfrowe”, połączy zasoby zgromadzone przez cztery pomorskie zielniki. W ten sposób do wirtualnego zbioru trafi około pól miliona okazów roślin i grzybów. Łatwy i szybki dostęp do kolekcji będzie miał każdy zainteresowany. Projekt finansowany jest w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Jego łączna wartość to ponad 25 mln. zł

Herbarium, czyli po polsku zielnik, to kolekcja okazów roślin i grzybów ułożonych, opisanych i sklasyfikowanych według określonych kryteriów. Terminem tym nazywane są też instytucje naukowe zajmujące się gromadzeniem, badaniem i przechowywaniem wszelkiego typu zbiorów botanicznych i mikologicznych (grzyby i porosty).

- Obecnie na świecie funkcjonuje ponad 4 tys. herbariów w 165 krajach, w których przechowywanych jest ponad 350 mln okazów. Ich spis i rejestrację prowadzi Index Herbariorum, katalog zorganizowany i kierowany przez Nowojorski Ogród Botaniczny – mówi dr Przemysław Baranow z Wydziału Biologii UG, jeden z wykonawców projektu. - W Polsce zarejestrowanych jest około 30 zielników liczących w sumie około 2 milionów okazów. Jednak obecnie zbiory te w większości nie są udostępnione cyfrowo. Uniwersytet Gdański jako jeden z pierwszych w Polsce podejmuje takie działania.

Projekt realizowany jest w partnerstwie trzech uczelni: Uniwersytetu Gdańskiego, Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz Uniwersytetu Szczecińskiego. Zakłada połączenie czterech obecnie funkcjonujących zielników pomorskich (Herbarium Universitatis Gedanensis - UGDA, stanowiący własność Uniwersytetu Gdańskiego, Herbarium Slupensis - SLTC, własność Akademii Pomorskiej w Słupsku, Herbarium Stetinensis - SZUB, oraz Szczecińska Kolekcja Okrzemek SZCZ, stanowiące własność Uniwersytetu Szczecińskiego) w jeden wirtualny i udostępniony online zbiór zielnikowy.

Herbarium Pomeranicum zapewni dostęp nie tylko do kolekcji suchych okazów roślin i grzybów, ale także m.in. do zbiorów pędów drzew w stanie bezlistnym, kwiatów konserwowanych w alkoholu, rycin analitycznych gatunków cytowanych we florach afrykańskich i neotropikalnych, a także unikatowej literatury botanicznej, np. kilku wydań fundamentalnego dzieła Linneusza Systema vegetabilium (z XVIII i początku XIX w),  czy flor ziem polskich (np. Jundziłła z początku XIX w, czy Wagi z połowy XIX w). 

- Utworzenie wirtualnego zielnika pomorskiego umożliwi udostępnienie naukowcom na całym świecie, a także administracji państwowej, służbom państwowym, nauczycielom, uczniom oraz wszystkim zainteresowanym roślinami i grzybami, niezwykle cennych zbiorów botanicznych i mikologicznych pochodzących z Pomorza, a także wielu innych regionów świata. Łącznie zostanie zeskanowanych i udostępnionych w sieci blisko 500 tys. okazów – podkreśla dr P. Baranow.

Rola zielników jako źródeł danych o zasobach przyrodniczych jest niezwykle istotna. Jak podkreślają botanicy, materiał zielnikowy odgrywa kluczową rolę w ocenie stopnia zagrożenia gatunków podczas opracowywania programów zachowania bioróżnorodności. Stanowi też jedyną formę dokumentacji okazów typowych i bardzo rzadkich gatunków roślin. Co istotne, zielniki umożliwiają również badanie składu chemicznego roślin i grzybów pod kątem ich właściwości istotnych z punktu widzenia medycyny i walki z chorobami nękającymi człowieka.

- Na świecie znaczenie zielników wciąż wzrasta. Oferują one nowe możliwości syntetycznych badań, które mogą rozwiązać ważne problemy społeczne m. in. związane ze zmianami klimatu, bezpieczeństwem żywnościowym i ochroną środowiska. Największe herbaria na świecie od dawna promują swoje kolekcje, a wraz z cyfryzacją i postępem technologicznym w dziedzinie obrazowania, biologii molekularnej i genetyki, zielniki stają się coraz bardziej wartościowe pod względem naukowym – mówi dr. Baranow. - Tworząc Herbarium Pomeranicum, a zatem dokonując cyfrowego połączenia i publicznego udostępnienia zbiorów czterech pomorskich zielników, dołączymy do światowego trendu w badaniach nad bioróżnorodnością.

Dostęp do platformy Herbarium Pomeranicum będzie bezpłatny. Aby wyszukiwać i przeglądać zasoby zielników trzeba będzie spełnić zaledwie jeden warunek – posiadać dostęp do Internetu.

Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020, Poddziałanie: 2.3.1 Cyfrowe udostępnienie informacji sektora publicznego ze źródeł administracyjnych i zasobów nauki. Jego łączna wartość to 25 065 886 zł, dofinansowanie ze środków europejskich w ramach POPC wynosi 21 213 259,49 zł brutto.