„Opracowanie metod ochrony ex situ dla chronionych gatunków z rodziny wrzosowatych (Ericaceae)” – to projekt, który otrzymał finansowanie z programu „Studenckie koła naukowe tworzą innowacje”. Realizowany będzie przez Studenckie Koło Naukowe Embriologów i Biotechnologów Roślin „Explantatus”. Pomysłodawcą jest mgr Michał Starke z Katedry Cytologii i Embriologii Roślin Wydziału Biologii UG.

Głównym celem projektu jest opracowanie skutecznych metod ochrony ex situ (czyli poza miejscem występowania) dla dwóch chronionych gatunków roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae): modrzewnicy zwyczajnej (Andromeda polifolia) oraz wrzośca bagiennego (Erica tetralix).

- Badania skupią się na opracowaniu metod umożliwiających zabezpieczenie i masowe namnażanie tych dwóch gatunków, z wykorzystaniem hodowli (mikrorozmnażania) in vitro – mówi mgr Michał Starke, opiekun pomocniczy projektu. - Ponadto, o badane gatunki zostanie rozszerzona kolekcja roślin in vitro znajdująca się w Katedrze Cytologii i Embriologii Roślin (KCiER). Obecna kolekcja in vitro stanowi rezerwuar roślin, które - jeśli zajdzie taka potrzeba - mogą zostać wykorzystane do wzmocnienia populacji w środowisku naturalnym czy utworzenia hodowli zastępczych w tym środowisku.

Projekt został przygotowany we współpracy z studentami SKN i opiekunami koła.

- Liczymy, że prowadzone przez nas badania przyczynią się do lepszej ochrony tych dwóch zagrożonych przez antropopresję gatunków roślin, poprzez wykorzystanie opracowanych przez nas protokołów dla innych lokalnych populacji - podkreśla mgr Michał Starke. - Ponadto rośliny, które wejdą w skład naszej kolekcji, stanowić będą zabezpieczenie puli genowej gatunków z terenu województwa pomorskiego i jeśli zajdzie taka potrzeba, będą mogły zostać użyte do rekultywacji środowiska - dodaje.

Projekt stanowi rozszerzenie badań prowadzonych przez SKN „Explantatus” oraz Katedrę Cytologii i Embriologii Roślin nad gatunkami chronionymi i zagrożonymi, takimi jak: elisma wodna (Luronium natans), narecznica grzebieniastia (Dryopteris cristata), przygiełka brunatna (Rhynchospora fusca) czy skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus).

Jak tłumaczą członkowie koła zaangażowani w realizację projektu, wybrane w nim gatunki występują na torfowiskach, które stanowią bardzo delikatny ekosystem, podatny na wpływ czynników zewnętrznych. Na przykład nadmierna eksploatacja wód gruntowych może doprowadzić do obniżenia ich poziomu, zmniejszając nawodnienie torfu, prowadząc do jego murszenia, skutkującego eutrofizacją torfowiska, a w konsekwencji prowadząc do zarastania torfowiska przez roślinność krzaczastą i drzewiastą. Populacje niskich gatunków światłolubnych, takich jak Erica tetralix w przypadku zajścia takiej sekwencji nie wytrzymują konkurencji z większymi roślinami i ulegają wymarciu. Włączenie do badań in vitro Andromeda polifolia i Erica tetralix, to konsekwencja zainteresowań pracowników KCiER oraz studentów tematyką ochrony środowiska naturalnego jak i wpływem czynników regulujących wzrost i rozwój roślin, w aspekcie stresu środowiskowego.

Przypomnijmy, Studenckie Koło Naukowe Embriologów i Biotechnologów Roślin „Explantatus” zostało założone w 2014 roku przez grupę pasjonatów embriologii i biotechnologii. Zakres działania SKN obejmuje prowadzenie badań na różnych gatunkach roślin, w tym zagrożonych, chronionych, leczniczych czy o znaczeniu gospodarczym. Większość badań skupia się wokół optymalizacji hodowli, ale również na indukcji organogenezy i embriogenezy somatycznej, czy androgenezy in vitro, wykorzystując techniki biotechnologii, ale również techniki mikroskopowe, w zakresie cytologii i embriologii roślin.