Zespoły naukowe pod kierownictwem prof. dr. hab. Grzegorza Węgrzyna oraz Dziekan MWB UG i GUMed dr hab. Eweliny Król, prof. UG znalazły się wśród finalistów konkursu „Eureka! DGP - Odkrywamy polskie wynalazki”. To kolejni naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego wyróżnieni w tym konkursie. „Genisteina do zapobiegania utraty pamięci i zdolności poznawczych ludzi zdrowych” oraz „Sekwencja aminokwasowa rekombinowanych cząstek wirusopodobnych wirusa kleszczowego zapalenia mózgu oraz ich zastosowanie jako antygenu szczepionkowego” znalazły się w gronie nagrodzonych wynalazków podczas uroczystej gali w dniu 25 czerwca br.
Wyselekcjonowane wynalazki o wysokim potencjale komercjalizacyjnym, powstałe na UG, do konkursu Eureka! DGP zgłasza rokrocznie Centrum Transferu Technologii, jednostka odpowiedzialna za zarządzanie własnością intelektualną uczelni oraz komercjalizację powstałych w UG wynalazków. W plebiscycie „Dziennika. Gazety Prawnej” nagradzane są polskie wynalazki, które mają potencjał do wykorzystania w gospodarce i w produkcji. Sprawdzeniem zgłoszeń pod względem formalnym i dopuszczeniem ich do konkursu zajmuje się redakcja „Dziennika. Gazety Prawnej”, a przyjęte do konkursu wynalazki poddane zostają merytorycznej ocenie przez komisję weryfikacyjną. Konkurs odbywa się pod patronatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Urzędu Patentowego RP, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, a także Polskiej Akademii Nauk, natomiast mecenasem plebiscytu jest firma Polpharma S.A.
fot. Krzysztof Mystkowski/KFP
„Genisteina do zapobiegania utraty pamięci i zdolności poznawczych ludzi zdrowych” – III miejsce
Innowacyjne badania przeprowadził zespół naukowczyń - dr hab. Karolina Pierzynowska, mgr Zuzanna Cyske, dr Lidia Gaffke, dr Magdalena Podlacha, dr Dorota Myślińska oraz dr Irena Majkutewicz - pod kierunkiem prof. Grzegorza Węgrzyna.
Genisteina została zaproponowana do zastosowania w zapobieganiu utraty pamięci i zdolności poznawczych ludzi zdrowych. Związek ten może być potencjalnie zastosowany jako czynnik zapobiegający i zmniejszający odkładanie się szkodliwych nierozpuszczalnych agregatów i złogów białek w mózgu, zwłaszcza beta-amyloidu.
Zaburzenia funkcji poznawczych pojawiające się wraz z wiekiem stanowią etap pośredni pomiędzy prawidłowym funkcjonowaniem poznawczym a otępieniem. Pogorszenie funkcji poznawczych staje się coraz większym problemem starzejącego się społeczeństwa.
- Genisteina jest związkiem pochodzenia naturalnego, występującym w wielu roślinach, m.in. w soi. Jest bezpieczna w stosowaniu - co wykazały nie tylko badania na zwierzętach, ale także testy kliniczne, które były prowadzone w USA i Wielkiej Brytanii - mówi prof. Grzegorz Węgrzyn.
- Analizując uzyskane w badaniach na myszach rezultaty, naukowcy stwierdzili, że podawanie genisteiny znacząco usprawniło procesy pamięciowe i poznawcze u zwierząt obu płci, a także pozytywnie wpływało na funkcje mózgu. Co więcej, można było zapobiegać neurologicznym skutkom starzenia się, takim jak pogorszenie pamięci i parametrów poznawczych. Możliwa jest także potencjalna profilaktyka chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera. Wdrożenie wynalazku może pomóc w ograniczeniu lub zahamowaniu procesów zaburzenia funkcji poznawczych, szczególnie u osób starszych, a także w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych - dodaje profesor.
Wprowadzenie na rynek genisteiny jako środka zapobiegającego zaburzeniom funkcji poznawczych pojawiających się wraz z wiekiem może być przełomem w profilaktyce demencji starczej, a także niektórych chorób neurodegeneracyjnych. Szacuje się, że obecnie na choroby te cierpi około 5-6 milionów ludzi na świcie, a liczba ta ulegnie co najmniej potrojeniu w roku 2050. Do tego należy dodać znacznie większą liczbę osób jeszcze niezdiagnozowanych, ale wykazujących objawy demencji starczej. Jeśli założyć, że prewencja zaburzeń funkcji poznawczych stanie się powszechna, to osób potencjalnie zainteresowanych kupnem preparatu skutecznie zabezpieczającego przed takimi dolegliwościami mogą być w skali świata setki milionów, a w Polsce setki tysięcy.
fot. Krzysztof Mystkowski/KFP
„Sekwencja aminokwasowa rekombinowanych cząstek wirusopodobnych wirusa kleszczowego zapalenia mózgu oraz ich zastosowanie jako antygenu szczepionkowego” - wyróżnienie
Zespół w składzie dr hab. Ewelina Król, prof. UG, mgr Marta Zimna, dr Gabriela Brzuska, prof. dr hab. Bogusław Szewczyk oraz mgr Sara Boch-Kminikowska opracował potencjalną rekombinowaną szczepionkę przeciwko wirusowi kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV, ang. tick-borne encephalitis virus).
Przedmiotem wynalazku są cząstki wirusopodobne (VLPs, ang. virus-like particles) wirusa TBEV, czyli struktury naśladujące wirusa i zdolne do wywołania odpowiedzi immunologicznej przeciwko niemu, ale niemogące namnażać się w organizmie ludzkim czy zwierzęcym oraz niezdolne do wywołania infekcji. Dzięki temu opracowane cząstki VLPs posiadają wysoki potencjał użytkowy jako szczepionka. VLPs produkowane są w niekonwencjonalnym systemie opartym na pierwotniaku, dzięki czemu możliwa jest wydajna produkcja i oczyszczanie cząstek, a zatem również niska cena potencjalnej szczepionki. Wszystko to sprawia, że opracowana przez nas potencjalna szczepionka jest konkurencyjna względem dostępnych obecnie na rynku drogich szczepionek opartych na inaktywowanym wirusie. Pełna skuteczność szczeoionki opartej na VLPs została potwierdzona w badaniach na modelu zwierzęcym. Wdrożenie opracowanej rekombinowanej szczepionki mogłoby w znacznym stopniu przyczynić się do zwiększenia dostępności szczepionki przeciwko TBEV. Koszty produkcji byłyby znacznie obniżone w stosunku do obecnie dostępnych szczepionek ze względu na wykorzystanie systemu ekspresji opartego na tanich odczynnikach, zastosowanie prostych metod oczyszczania oraz oparcie preparatu na rekombinowanym antygenie, niewymagającym przy produkcji tak wysokich zabezpieczeń jak szczepionka inaktywowana oparta na wirusie.
Obecnie szczepienia nie są obowiązkowe, a jedynie zalecane mieszkańcom i turystom podróżującym po terenach endemicznych. Tania, ale skuteczna i bezpieczna szczepionka chroniąca przed zakażeniem wirusem TBEV mogłaby być stosowana powszechnie. Niskie koszty szczepionki mogłyby też pozwolić na wykorzystanie jej jako szczepionki weterynaryjnej, która obecnie nie jest dostępna. Spożycie produktów mlecznych od zakażonych zwierząt jest jedną z dróg przeniesienia wirusa na ludzi. W związku z tym wprowadzenie szczepień dla zwierząt hodowlanych przyczyniłoby się zarówno do zmniejszenia rezerwuaru wirusa w środowisku, jak również ograniczyłoby możliwości zakażenia ludzi.
W zeszłorocznym konkursie III miejsce zajął wynalazek „Kwantowy generator liczb losowych", nad którym pracował między innymi Kierownik Zespołu Kwantowego Cyberbezpieczeństwa w Międzynarodowym Centrum Teorii Technologii Kwantowych dr hab. Marcin Pawłowski, prof. UG. Natomiast w roku 2022 I miejsce zdobył zespół naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego (dr hab. inż. Wojciech Śledź, dr Agata Motyka-Pomagruk, prof. dr hab. Ewa Łojkowska) i Politechniki Wrocławskiej za wynalazek „Sposób dezaktywacji antybiotyków w roztworach wodnych”.
Linki do artykułów o nagrodzonych wynalazkach w „Dzienniku. Gazecie Prawnej”:
Soja wygrywa z alzheimerem - Dziennik.pl
Rekombinowana alternatywa - Dziennik.pl
Wszystkie zgłoszone wynalazki: https://eureka.dziennik.pl/wynalazki.html
Zapraszamy do obejrzenia relacji z gali wręczenia nagród.
