Dr hab. Robert Czajkowski, prof. UG z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i GUMed został laureatem konkursu Narodowego Centrum Nauki SONATA BIS 10. Na realizację swojego pięcioletniego projektu badawczego pt. „Przyjaciele czy wrogowie? Rola profagów w adaptacji środowiskowej i wirulencji bakterii pektynolitycznych: Dickeya spp. i Pectobacterium spp. in vitro i in planta”, otrzymał ponad 3 mln zł.
W ramach projektu SONATA BIS 10 dr hab. Robert Czajkowski, prof. UG planuje zbadać globalną, ekologiczną rolę profagów - sekwencji wirusowych, obecnych w genomach bakterii pektynolitycznych w adaptacji środowiskowej i wirulencji ich bakteryjnych gospodarzy in vitro i in planta.
- Wraz z rozwojem badań nad bakteriofagami (wirusami bakterii), stało się jasne, że istnieją takie bakteriofagi, które po zakażeniu gospodarza, nie powodują jego śmierci, ale wbudowują swój genom do bakteryjnego chromosomu i bytują w takiej formie niezauważonej, nie czyniąc szkody gospodarzowi – tłumaczy dr hab. Robert Czajkowski, prof. UG. - Te sekwencje wirusowe w genomach bakterii zostały nazwane profagami. Bardzo interesujące jest to, że sekwencje te występują w większości, jeżeli nie we wszystkich genomach bakterii - dodaje.
Badania profagów w różnych gatunkach i rodzajach bakterii pozwoliły ustalić, że wywierają one wpływ na genom bakterii który zasiedlają, a poprzez to i na fenotyp gospodarza. Co ciekawe, profagi mogą kodować i przenosić obce geny, dające gospodarzowi nowe cechy, takie jak np. czynniki wirulencji, albo czynniki umożliwiające korzystną adaptację gospodarza do środowiska, które zasiedla. - Przyjmuje się, że obecność profagów w genomach gospodarzy stanowi jeden z najważniejszych motorów adaptacji i ewolucji bakterii w środowisku – wyjaśnia dr hab. Robert Czajkowski, prof. UG.
Projekt SONATA BIS 10 dr hab. Roberta Czajkowskiego, prof. UG zakłada ocenę korzyści i kosztów związanych z obecnością profagów w genomach bakterii pektynolitycznych dla ich przystosowania środowiskowego i wirulencji. Projekt pozwoli poszerzyć wiedzę o mechanizmach adaptacji bakterii w środowisku.
Jako model badawczy do analizy roli profagów dr hab. Robert Czajkowski, prof. UG wybrał bakterie pektynolityczne. - To powszechnie obecne patogeny roślin, w tym tych istotnych gospodarczo w Europie i na świecie. Bakterie te mogą bytować w glebie, w wodzie, na roślinach, być przenoszone przez owady, przeżywać na fragmentach roślin - wyjaśnia dr hab. Robert Czajkowski, prof. UG. - We wszystkich tych bardzo różnych środowiskach, mogą napotykać na różne wirusy bakteryjne i być często infekowane, co może bardzo różnie wpływać na ich adaptację do środowiska i zdolność wywoływania symptomów chorobowych na roślinach. Dlatego bakterie te stanowią tak dobry model badawczy do badania ich interakcji z wirusami w środowisku – przekonuje.
Sonata Bisto to prestiżowe konkursy na badania naukowe, ogłaszane corocznie przez Narodowe Centrum Nauki, mające na celu powołanie nowego zespołu badawczego, prowadzącego badania naukowe o charakterze podstawowym. Kierownikiem projektu może zostać badacz, który uzyskał stopień naukowy doktora w okresie od 5 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem.