Polska północna od wielu lat boryka się z trudnościami z obsadą etatów w sądach i prokuraturach zlokalizowanych w miastach powiatowych. Dużym wyzwaniem jest również kształcenie przyszłych sędziów i prokuratorów, związane z koniecznością dojazdów aplikantów (zwłaszcza osób pochodzących z mniejszych miejscowości) na zajęcia prowadzone w Krakowie. Nadzieją na znaczące poprawienie sytuacji jest współpraca między władzami miejskimi i samorządowymi, Uniwersytetem Gdańskim oraz przedstawicielami sądownictwa i prokuratury zmierzająca (przy poparciu Ministerstwa Sprawiedliwości) do utworzenia w Gdańsku filii Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. List intencyjny w tej sprawie został podpisany 6 września br. w Uniwersytecie Gdańskim.

- Bardzo cieszymy się z tego wydarzenia, które - mamy nadzieję - będzie miało istotne skutki dla wymiaru sprawiedliwości - powiedział Rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. Piotr Stepnowski. - Prawo nie jest pojęciem abstrakcyjnym, dotyczącym jedynie kancelarii, gmachu sądu czy sali rozpraw. Każdy krok, który wykonujemy, każde wyzwanie, jakie podejmujemy jako obywatele, mieszkańcy, osoby będące częścią różnych grup społecznych, są obwarowane prawem, przepisami i regulacjami. Na literze prawa opierają się bowiem struktury państwowości i praworządności. Dobre prawo nie wyklucza praw jednostek ani praw społeczności; nie staje w sprzeczności, ale mądrze wspiera procesy i zmiany, jakie zachodzą i rozwijają się w demokracji.

Rektor podkreślił konieczność poszerzania wiedzy i rozwijania kompetencji przez adeptów prawa. Właśnie temu ma służyć inicjatywa, której wyrazem jest list intencyjny dotyczący współpracy w przedmiocie utworzenia w Gdańsku filii Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. - Dostępność takiej szkoły na Pomorzu ułatwi młodym ludziom naukę, a nam, w co mocno wierzę, dostarczy przeszkolone, merytorycznie przygotowane kadry.

Wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha zwrócił uwagę na fakt, że - równolegle z wydarzeniem w Gdańsku - w Warszawie trwa konferencja Prezesa Rady Ministrów dotycząca przywracania w Polsce praworządności. Tymczasem w Gdańsku będzie mowa o tym, jak ową praworządność wypełniać. - Znaleźliśmy się tu nie bez przyczyny. Dostrzegamy potrzebę uzdrowienia sytuacji kadrowej w sądownictwie. Mówimy o otwarciu zupełnie nowego rozdziału w funkcjonowaniu Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, czyli jedynej w Polsce instytucji, która kształci ten niezwykle istotny korpus pracowników administracji państwowej: prokuratorów i sędziów, którzy są emanacją konstytucyjnej gwarancji bezstronnego wymiaru sprawiedliwości i gwarancją dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości - powiedział Wiceminister. Dodał, że inicjatywa powołania filii wypłynęła ze środowiska prokuratorsko-sędziowskiego jako konsekwencja zapotrzebowania kadrowego, które ewidentnie w Polsce północnej występuje. Minister powiedział także, że wyrażona w liście intencyjnym deklaracja współpracy wszystkich środowisk (uniwersyteckich, samorządowych, prokuratorskich i sędziowskich) pokazuje, jak ważne jest to wydarzenie - zarówno dla społeczności lokalnej, jak i całej północnej części Polski.

Wojewoda Pomorska Beata Rutkiewicz zauważyła, że o ile misja uczelni co do zasady się nie zmienia, to wyzwania cywilizacyjne (takie jak tempo życia czy wyzwania związane z rozwojem sztucznej inteligencji) powoduje, że ta misja staje się jeszcze bardziej znacząca. - Mamy nadzieję, że ci nowi ludzie, którzy będą wychodzić „spod ręki” uczących tutaj, na Pomorzu, będą ludźmi przede wszystkim znającymi i stosującymi literę prawa, a w ich postępowaniu nadrzędna będzie sprawiedliwość - powiedziała. Wyraziła też radość z „przybliżenia Pomorza do centrum” oraz doceniła szybkość działania wszystkich zaangażowanych środowisk. - Wszyscy wiedzieliśmy, gdzie jest nasz cel­ - podsumowała.

W wypowiedzi Marszałka Województwa Pomorskiego Mieczysława Struka pojawiły się wątki przeciwdziałania wykluczeniu części Polski z dostępu do kształcenia na prokuratorów i sędziów. Jego zdaniem działania podjęte przez sygnatariuszy listu wpisują się w strategię województwa pomorskiego, w tym w troskę o mieszkańców małych miejscowości. Marszałek podkreślił fundamentalne znaczenie wykształconej kadry dla sprawnego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości: - W państwie praworządnym niezwykle ważne są instytucje, ale i ludzie - stwierdził. Dodał, że wobec obecnego niedoboru kadr inicjatywa utworzenia filii Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury to zdecydowanie właściwy krok.

Prezydent Miasta Gdańska Aleksandra Dulkiewicz pogratulowała sygnatariuszom skuteczności współpracy. - O filii poza Krakowem słyszeliśmy od wielu lat­ ­- zauważyła. Utworzenie jej w Gdańsku, na Pomorzu, da szansę na to, że postępowania będą prowadzone sprawniej i lepiej.

Prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Artur Lesiak wyraził wdzięczność za życzliwe przyjęcie gdańskiej inicjatywy przez Ministra Sprawiedliwości oraz Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. - Utworzenie filii Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Gdańsku ułatwi młodym prawnikom pochodzącym z naszego regionu dostęp do wysokiego poziomu kształcenia, z drugiej zaś strony - jednostkom sądownictwa i prokuratury umożliwi pozyskiwanie wysoko wykwalifikowanej kadry rekrutującej się ze środowisk lokalnych - powiedział. Zwrócił uwagę, że obecnie prawnicy z małych miejscowości mają trudności w podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu aplikacji sędziowskiej czy prokuratorskiej, gdy ta odbywa się w Krakowie. To z kolei przekłada się na trudności kadrowe w jednostkach sądownictwa i prokuratury. Podziękował władzom UG i Gdańska za gotowość do zapewnienia miejsca na siedzibę filii KSSiP. - Utworzenie tej placówki ma wymiar nie tylko lokalny, ale i ogólnopolski - podkreślił. - Jest też w interesie całego wymiaru sprawiedliwości.

Dziekan Wydziału Prawa i Administracji dr hab. Wojciech Zalewski, prof. UG oraz Prokurator Regionalny w Gdańsku Paweł Pik zwrócili uwagę na aspekt wrażliwości „trzeciej władzy”, która według Monteskiusza jest władzą najsłabszą. W tym kontekście niezwykle ważne jest wykształcenie w młodych prawnikach odpowiedniego etosu pracy, związanego z pełniona funkcją. - Wierzę, że młodzi ludzie podczas kształcenia zrozumieją, jak ważna jest niezawisłość sędziowska i niezależność prokuratorska - powiedział Prokurator.

List intencyjny, podpisany w gmachy Biblioteki UG w dniu 6 września 2024 r., zakłada współpracę sygnatariuszy zmierzającą do utworzenia w Gdańsku filii Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Jej siedzibą miałaby być wydzielona część najmowanego od Uniwersytetu Gdańskiego zabytkowego budynku przy ul. Kładki 24.

Sygnatariuszami listu byli:

• Wojewoda Pomorska - Beata Rutkiewicz
• Prezydent Miasta Gdańska - Aleksandra Dulkiewicz
• Marszałek Województwa Pomorskiego - Mieczysław Struk
• Rektor Uniwersytetu Gdańskiego - prof. Piotr Stepnowski
• Dziekan Wydziału Prawa i Administracji UG - dr hab. Wojciech Zalewski, prof. UG
• Prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - Artur Lesiak
• Prokurator Regionalny w Gdańsku - Paweł Pik

Kopia dokumentu została przekazana Wiceministrowi Sprawiedliwości.

Na zakończenie spotkania został podpisany jeszcze jeden dokument: porozumienie między Wiceministrem Sprawiedliwości a Prezydent Miasta Gdańska dotyczące promocji i wsparcia instytucji ławnika w sądach powszechnych. To pierwsze z serii porozumień będących inicjatywą Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara zmierzających - między innymi - do promowania społecznego wymiaru sądownictwa.