Na stronach Komitetu Badań nad Migracjami PAN ukazał się raport podsumowujący projekt pt. „Polityka migracyjna w opiniach aktorów instytucjonalnych”, zrealizowany na zlecenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. W ponad trzydziestoosobowym zespole, który realizował projekt, znalazło się troje ekspertów z UG: dr Rafał Raczyński i dr Kamila Kowalska Instytutu Politologii oraz dr hab. Anna Mazurkiewicz, prof. UG z Wydziału Historycznego.

Celem projektu miało być dostarczenie wiedzy niezbędnej do opracowania polskiej strategii migracyjnej. Zespołowi pod kierownictwem dr. Rafała Raczyńskiego z Instytutu Politologii UG przypadło zadanie zebrania i opracowania danych dotyczących diaspory polskiej.

- Największe wyzwania wiązały się ze skalą projektu oraz tempem pracy - mówi dr Rafał Raczyński. - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji na przygotowanie i realizację projektu, a także opracowanie raportu, wyznaczyło tylko pół roku. Jednocześnie projekt, realizowany w formie badań ilościowych i jakościowych, miał prezentować opinię bardzo zróżnicowanej grupy interesariuszy (administracja centralna, administracja samorządowa oraz powiązane z nią jednostki, organizacje międzynarodowe, organizacje pozarządowe, organizacje polonijne, przedsiębiorcy, związki zawodowe itp.) w obszarach dotyczących polityki migracyjnej, w tym integracyjnej oraz diasporycznej.

Dr hab. Anna Mazurkiewicz, prof. UG, zwraca uwagę na szczególny rodzaj trudności, ściśle związany z oczekiwaniami Polonii dotyczącymi odpolitycznienia kontaktów, zachowania ciągłości programów i uproszczenia zasad współpracy. Trudno było przekonać polonijnych liderów, że tym razem w pracach nad polityką migracyjną państwa ich głos będzie wzięty pod uwagę. - Moim zdaniem Polonia powinna być podmiotem w działaniach państwa na arenie międzynarodowej - podkreśla prof. Mazurkiewicz. - Do niej kierować należy działania dyplomacji publicznej, a nie uznawać polską diasporę za jej narzędzie.

Mimo wyzwań związanych z jego przygotowaniem, raport ma - w ocenie dr. Raczyńskiego - bardzo istotne walory praktyczne: daje podstawy do opracowania kompleksowej i optymalnej dla Polski strategii migracyjnej. - Pozostaje mieć nadzieję, że wprowadzone nowe systemowe rozwiązania będą realną i adekwatną odpowiedzią na potrzeby Polonii i zostaną wdrożone w jak najszybszym czasie - komentuje współtwórczyni raportu dotyczącego diaspory polskiej, dr Kamila Kowalska. Badaczka zwraca też uwagę, że bariery, trudności i wyzwania, znane jej z rzeczywistości włoskiej, są powszechne i dotyczą Polaków na całym świecie. Respondentki i respondenci wskazywali na przykład na słabości systemu finansowania działalności polonijnej, potrzebę systemowego wspierania edukacji polonijnej czy powiązanie polityki państwa wobec diaspory ze światem akademickim (np. poprzez zachęty do studiowania w Polsce i dedykowane programy studiów).

Według dr. Rafała Raczyńskiego wyniki badania nie były szczególnie zaskakujące, choć jeden aspekt nabiera szczególnego znaczenia w kontekście toczącej się obecnie dyskusji na temat polityki migracyjnej: wartości. Wśród wiodących wartości, jakie powinny przyświecać tworzeniu polityki migracyjnej, najczęściej wskazywano bezpieczeństwo. Kolejnymi wartościami były prawa człowieka i humanitaryzm, dobrobyt i rozwój gospodarczy oraz spójność społeczna. - Wynik ten wskazuje na współistnienie nie wykluczających się wzajemnie wartości, które powinny być uwzględnione przez twórców polityki migracyjnej - zauważa dr Raczyński.

W raporcie uwzględnione zostały takie aspekty, jak: misja, cele i funkcje polityki migracyjnej, dostęp do terytorium, dostęp do ochrony krajowej i międzynarodowej, dostęp do rynku pracy, dostęp do edukacji i migracje edukacyjne, integracja, obywatelstwo i repatriacja oraz diaspora polska. Wśród wniosków pojawiło się wiele uwag i rekomendacji dotyczących usprawnienia polityki migracyjnej.

Pełna treść raportu jest dostępna na stronie Komitetu Badań nad Migracjami PAN.