W 2015 r. wszystkie państwa ONZ jednogłośnie przyjęły tz. Agendę 2030, czyli strategię, którą będzie się kierować prawie cały świat przez najbliższe 15 lat. Znalazło się w niej 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju dotyczących m.in. ekologi, równości płci, czy innowacji. O swoich badaniach porównujących Polskę z Niemcami pod względem postępów w Agendzie 2030 oraz o roli UE w całej strategii opowiada dr Hanna Wolska z Uniwersytetu Gdańskiego. 

Dr Elżbieta Czapka: - Jak Pani rozumie ideę zrównoważonego rozwoju?  

Dr Hanna Wolska: - Ideę zrównoważonego rozwoju należy uznać za zbiór fundamentalnych postulatów o globalnym charakterze, których realizacja stanowić będzie w najbliższych latach najważniejsze wyzwanie dla współczesnego społeczeństwa. 

- W jaki sposób według Pani cele Agendy 2030 mogą być realizowane na poziomie lokalnym i w mikroskali?  

- Cele określone w Agendzie 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju są odpowiedzią na diagnozę najważniejszych zagrożeń cywilizacyjnych dla świata. Tym samym jedynym sposobem na osiągnięcie tych celów na poziomie lokalnym i w mikroskali jest uświadamianie oraz edukowanie jednostek, że ich indywidualna postawa i zachowanie ma wpływ na realizację celów SDG. Każdemu zaś celowi powinno być nadane wąskie znaczenie, aby w świadomości jednostki realizacja celu nie przerastała jej sił.

- Czy prowadzi Pani badania powiązane z obszarami zrównoważonego rozwoju?  

- Jestem kierownikiem międzynarodowego projektu naukowego pt. Gospodarka, finanse a zrównoważony rozwój (Wirtschaft, Finanzen und nachhaltige Entwicklung), finansowanego przez Polsko-Niemiecką Fundację na rzecz Nauki (PNFN). Liderem projektu jest Uniwersytet Gdański, natomiast partnerami projektu są: Uniwersytet Justus-Liebig w Giessen, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Śląski w Katowicach oraz Wydawnictwo C.H. Beck. Głównym celem projektu jest przeprowadzenie badań naukowych na temat wpływu i realizacji wartości, jaką jest zrównoważony rozwój na gospodarkę i finanse w Polsce oraz w Niemczech. Projekt obejmuje analizę w perspektywie komparatystycznej - zarówno w ujęciu horyzontalnym (tj. na poziomie krajowym), jak i również w ujęciu wertykalnym (z punktu widzenia relacji państwo – Unia Europejska), przy jednoczesnym uwzględnieniu podobieństw i różnic pomiędzy Polską a Niemcami w tym zakresie. Badania są prowadzone równolegle na kilku płaszczyznach dogmatycznych, z perspektywy prawa gospodarczego publicznego, prawa finansowego, prawa konstytucyjnego i prawa ochrony środowiska. Realizacja wartości, jaką jest zrównoważony rozwój, obejmuje wiele działań społeczno-gospodarczych, w których następują procesy integrowania aktywności politycznej, gospodarczej i społecznej, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Wartość, jaką jest zrównoważony rozwój, wykracza zatem poza kwestie ściśle związane z ochroną środowiska. Stanowi ona również punkt odniesienia dla problematyki działalności gospodarczej, rozwoju infrastruktury, budowy więzi społecznych czy kształtowania ładu przestrzennego, zyskując tym samym uniwersalny charakter.

- Jakie rozwiązania przyczyniające się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju mogłyby zostać wprowadzone w Uniwersytecie Gdańskim?  

- Uniwersytet Gdański postrzegam jako jednego z liderów w zakresie edukacji ekologicznej oraz propagowania 17 celów zrównoważonego rozwoju Agendy 2030 wśród studentów i mieszkańców regionu pomorskiego. Pracownicy oraz władze uczelni od wielu lat angażują się różne działania w obszarze ochrony środowiska. Jeśli zainicjowane byłoby nasadzenie drzew i sprzątanie trójmiejskich lasów przez studentów i pracowników Uniwersytetu Gdańskiego, z przyjemnością wzięłabym udział w takiej inicjatywie.  

- Jaką rolę wg Pani może odgrywać edukacja i podnoszenie świadomości studentów we wdrażaniu celów Agendy? Czy podejmuje Pani tę tematykę w działalności dydaktycznej? 

- Z pewnością jest to ważny element systemu i uświadamianie młodym ludziom celów Agendy 2030 na każdym z etapów edukacji jest bardzo ważne. W swojej pracy dydaktycznej wskazuję studentom różne rozwiązania prawne dotyczące zrównoważonego rozwoju, które w swojej przyszłej pracy zawodowej mogą wykorzystywać. Z roku na rok zauważam również coraz większe zainteresowanie studentów tym zagadnieniem. 

- Jakie główne bariery i wyzwania zauważa Pani w związku z celami Agendy 2030? 

- Zauważam przede wszystkim bariery mentalne i świadomościowe jednostek, które nie są przekonane, że ich działania mogą wywierać wpływ na poprawę globalnej kondycji współczesnego świata. Dlatego tak istotna jest edukacja i podnoszenie świadomości społeczeństwa we wdrażaniu celów Agendy 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju. 

- Jaka jest rola UE w zakresie wspierania Celów Zrównoważonego Rozwoju? 

- Z pewnością jest to rola istotna i wielopłaszczyznowa. Unia Europejska pełni rolę inicjatora we wdrażaniu Agendy 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju wraz z państwami członkowskimi. Cele zrównoważonego rozwoju znajdują również odzwierciedlenie we wszystkich 10 priorytetach Komisji Europejskiej. Ponadto jako prawnik dostrzegam szczególne znaczenie Unii Europejskiej w zakresie harmonizacji przepisów prawnych, które łączą kwestie gospodarcze, społeczne i środowiskowe.

- Który z Celów Zrównoważonego Rozwoju jest Pani najbliższy i dlaczego?

- Najbliższe są mi cele 5 i 15, tj.  cele związane z ekologią oraz osiągnięciem równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt. Wiąże się to z tym, że jestem matką 16-mięsięcznej córeczki i chciałabym, żeby żyła ona w naturalnym i zdrowym środowisku, a w przyszłości miała szanse zrealizować każdy cel, jaki sobie postawi. 

Rozmawiała dr Elżbieta Czapka