Międzynarodowy zespół kierowany przez prof. Bo Wanga i prof. Gongle Shi z Nankińskiego Instytutu Geologii i Paleontologii Chińskiej Akademii Nauk (Nanjing Institute of Geology and Paleontology of the Chinese Academy of Sciences; NIGPAS) z udziałem dr hab. Jacka Szwedo, prof. UG z Laboratorium Entomologii Ewolucyjnej i Muzeum Inkluzji w Bursztynie opublikował wyniki wieloletnich badań prowadzonych w latach 2010-2019 nad różnorodnym i doskonale zachowanym zespołem skamieniałości roślin i zwierząt ze środkowo-mioceńskiej grupy Fotan, Zhangpu, prowincja Fujian w południowo-wschodnich Chinach. Artykuł ukazał się 30 kwietnia br. – Wang B. et al. (2021) The mid-Miocene Zhangpu biota reveals an outstandingly rich rainforest biome in East Asia. Science Advances 7 (18), eabg0625.
Stanowisko materiałów kopalnych, znane jako biota Zhangpu, zaowocowało około 25.000 próbkami bursztynu zawierającymi skamieniałości i około 5.000 zebranymi skamieniałościami roślin. Fauna Zhangpu ze środkowego miocenu (lang) jest najbogatszą odkrytą dotąd biotą tropikalnych lasów deszczowych. Jest to pocztówka z przeszłości, pokazująca niezwykłą różnorodność gatunkową istniejącą w tropikalnym lesie deszczowym liczącym 14,7 miliona lat i rzuca światło na ewolucję lasów deszczowych. Stanowisko to jest wyjątkowe, ponieważ materiały nie są pozyskiwane i wykorzystywane w celach komercyjnych, w związku z czym lista gatunków jest w minimalnym stopniu wypaczona przez wybiórcze nastawienie człowieka. Co więcej, dokładny wiek warstw z skamieniałościami jest dobrze wydzielony przez datowanie radioizotopowe, a związane z nim skamieniałości roślin, odcisków, pozwalają na ilościową rekonstrukcję dawnego klimatu.
Zachowane w skamielinach różnorodne owoce dwuskrzydłowatych (Dipterocarpaceae) i strączkowych (Fabaceae), a także liście 78 różnych drzew liściastych pokazują, że tropikalne sezonowe lasy deszczowe rozciągały się dalej na północ niż obecnie, oferując wgląd w to, jakie zmiany mogą nastąpić w przyszłym, cieplejszym świecie, jeśli ekosystemy będą w stanie się do nich przystosować. Inkluzje w bursztynie z Zhangpu pokazują różnorodną, doskonale zachowaną faunę kopalnych stawonogów oraz liczne inkluzje roślinne i inne, takie jak grzyby, ślimaki, a nawet pióra. Fitoinkluzje obejmują mszaki (wątrobowce i mchy) oraz różnorodne rośliny kwiatowe. Inkluzje stawonogów obejmują imponujący zestaw ponad 250 rodzin, w tym różne pająki, roztocza, krocionogi i co najmniej 200 rodzin owadów z 20 rzędów.
Niezwykle duża różnorodność stawonogów sprawia, że biota bursztynu Zhangpu jest jedną z czterech najbogatszych na świecie, wraz z powszechnie znaną fauną kredowego bursztynu z Kachin (> 568 rodzin), eoceńskiego bursztynu bałtyckiego (> 550 rodzin) i mioceńskiego bursztynu dominikańskiego (205 rodzin). Inkluzje owadów w bursztynie Zhangpu wskazują obecność wielu taksonów mrówek, pszczołowatych, złotooków, patyczaków, termitów i prostoskrzydłych, które są dziś ograniczone do tropikalnej Azji Południowo-Wschodniej i/lub Nowej Gwinei.
Te wyniki sugerują, że azjatyckie zgrupowania owadów z lasów deszczowych są stabilne od środkowego miocenu (co najmniej 15 milionów lat temu). Podkreślają również, że tropikalne lasy deszczowe pełnią rolę „muzeów różnorodności biologicznej” na poziomie ogólnym. Względna stabilność ekologiczna takich środowisk megatermalnych ułatwia ciągłe gromadzenie różnorodności gatunkowej i czyni je jeszcze cenniejszymi niż wcześniej sądzono. W porównaniu ze współczesnym klimatem Zhangpu, najbardziej zauważalną różnicą jest to, że klimat środkowego miocenu charakteryzował się cieplejszą zimą, co dawało względnie stabilną temperaturę przez cały rok. W scenariuszach globalnego ocieplenia ocieplenie zimowe jest zwykle bardziej wyraźne niż ocieplenie latem i ma większy i bardziej rozległy wpływ na ekosystemy lądowe i morskie. Zmniejsza straty zimowe i jest korzystny dla rozmnażania zwierząt i wzrostu i roślin tropikalnych.
dr hab. Jacek Szwedo, prof. UG