Dwa projekty badawcze związane z życiem małży w Zatoce Gdańskiej wykonano na statku badawczym UG  R/V Oceanograf. Kontynuację badań prowadzonych przez pracowników, doktorantów i studentów Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zaplanowano podczas kolejnego rejsu w połowie grudnia.

Do głównych zamierzeń badawczych zrealizowanych podczas rejsu R/V Oceanograf, należał pobór małży Limecola balthica oraz Mytilus trossulus oraz pobór próbek wody naddennej. W badaniach uczestniczyli pracownicy, doktoranci i studenci Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Podczas badań na pokładzie R/V Oceanograf realizowano zadania badawcze zaplanowane w ramach dwóch projektów badawczych finansowanych ze źródeł zewnętrznych NCN. Pierwszy z nich nosi tytuł Zakaźna neoplazja? Rola horyzontalnego transferu komórek nowotworowych w etiologii neoplazji u małży z Zatoki Gdańskiej, a drugi - Aromatyzacja steroidów przez małże morskie: charakterystyka kompleksu enzymatycznego i efektywność procesu w obecności związków EDs, oba we współpracy z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym.

Cztery punkty badawcze były zlokalizowane w rejonie ujścia kolektora odprowadzającego oczyszczone ścieki z oczyszczalni ścieków Dębogórze (stacje M1 i M2, około 10 m głębokości), w centralnej części Zatoki Puckiej na głębokości 30 m oraz po zewnętrznej stronie Półwyspu Helskiego na głębokości 45 m. Oprócz poboru organizmów bentosowych, podczas rejsu mierzono podstawowe parametry hydrologiczne wody naddenej takie jak temperatura, zasolenie, natlenienie.

Jak informuje dr hab. Katarzyna Smolarz prof. UG, Wydział Oceanografii i Geografii UG, kierownik rejsu, pierwszy z nich ma na celu zbadanie etiologii nowotworu układu krwionośnego przypominającego białaczkę występującego u małży morskich z Zatoki Gdańskiej. - Jedną z najnowszych hipotez tłumaczących występowanie tego typu nowotworu jest horyzontalny transfer komórek nowotworowych między osobnikami poszczególnych gatunków małży morskich – wyjaśnia. - Hipoteza ta zakłada, że neoplazja u małży jest chorobą zakaźną, a zmienione nowotworowo komórki są uwalniane do środowiska morskiego i pobierane przez pozostałe osobniki bezpośrednio ze środowiska podczas normalnych czynności życiowych – dodaje.

Jak podkreśla dr hab. Katarzyna Smolarz, prof. UG, te najnowsze badania sugerują, że pozioma transmisja niezależnych linii komórek nowotworowych zachodzi w środowisku Zatoki Gdańskiej i jest zjawiskiem częstszym niż przypuszczano, potwierdzając zakaźny charakter choroby.

Z kolei, do najważniejszych pytań, jakie stawiają sobie badacze drugiego z projektów, zajmujący się tematyką hormonów steroidowych u mięczaków są te, dotyczące pochodzenia tychże hormonów – skąd biorą się steroidy w tkankach tych zwierząt? Czy bezkręgowce na równi z kręgowcami prowadzą syntezę steroidów, angażując wiele szlaków metabolicznych i aktywności enzymatycznych w tych procesach? Czy raczej akumulują potrzebne steroidy ze środowiska zewnętrznego, w przypadku bezkręgowców morskich – z mórz i oceanów? Jaki jest udział płciowych hormonów steroidowych w rozwoju mięczaków i czy produkują one estrogeny na drodze aromatyzacji androgenów?

- Dlatego też do głównych celów projektu „Aromatyzacja steroidów przez małże morskie: charakterystyka kompleksu enzymatycznego i efektywność procesu w obecności związków EDs” należy określenie, w jaki sposób zachodzi aromatyzacja androgenów u małży i czy mogą na ten proces wpływać związki EDs obecne w środowisku morskim – wyjaśnia dr hab. Katarzyna Smolarz, prof. UG.

Skład ekipy naukowej:

dr hab. Katarzyna Smolarz prof. UG, kierownik rejsu, dr Justyna Świeżak, mgr Alicja Michnowska, mgr Klaudia Świacka, mgr Neil Dube, Jakub Obszarski oraz dr hab. Anna Hallmann i mgr Szymon Targowski z GUMed.

Kolejny rejs badawczy R/V Oceanograf oraz kontynuowanie dalszych badań zaplanowano na 14 grudnia 2021.