„Niepokonani” – taki tytuł nadałem wystawie, dla uczczenia tych, którzy w najtrudniejszym okresie represji wytrwali i nadal prowadzili swoją działalność bez stosowania przemocy – mówi Leszek Biernacki, autor fotografii na wystawie z okazji 40 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego na UG. – Dlatego, wystawę zapowiada zdjęcie czołgu z wetkniętymi w lufę kwiatami – symbol pokojowej walki – dodaje. Wystawie towarzyszyć będzie spotkanie z uczestnikami minionych wydarzeń i z dzisiejszymi członkami NZS.

Wystawa pt. Stan wojenny i strajk studencki na Uniwersytecie Gdańskim oczami byłych działaczy NZS i NSZZ „Solidarność” zostanie otwarta 19 lutego o godz. 15.00 na Wydziale Historycznym UG. - Pomysł wystawy oraz spotkanie z uczestnikami strajków na UG, wybrzmiał po raz pierwszy 30 sierpnia 2020 r. podczas obchodów związanych z powstaniem Niezależnego Zrzeszenia Studentów, które odbyły się pod Stocznią Gdańską – wyjaśnia Marta Szaszkiewicz, Dyrektor Muzeum UG.  

Organizatorzy tych obchodów odbudowali symboliczną ławeczkę, na której 40 lat temu grupa studentów napisała Apel do studentów Wybrzeża, zapowiadający powołanie niezależnych organizacji studenckich. - Był to niejako początek NZS.  Jarosław Słoma, Leszek Biernacki oraz Jacek Jancelewicz zaproponowali wtedy organizację wspólnego dla NZS UG i Muzeum UG wydarzenia z okazji 40 - lecia wprowadzenia stanu wojennego i strajku studenckiego na UG - dodaje Marta Szaszkiewicz.

13-15 grudnia 1981 r.

- Od wielu lat próbuję przypominać o ludziach i wydarzeniach, które powinny budować wyjątkową tożsamość uczelni, której jestem absolwentem – mówi Leszek Biernacki, absolwent polonistyki, a także jeden z liderów NZS z l.80.Dzięki niemu, udało się dotychczas wspólnie z NZS UG zaprezentować wystawę o strajku studentów w maju 1988 r., oraz drugą, wspólnie z pracownikami UG, o tragicznej śmierci studenta Marcina Antonowicza i odwołaniu rektora Karola Taylora w 1985 r.

Przypomnijmy, że 13 grudnia 1981 r. studenci Wydziału Humanistycznego UG (tzw. Humana) dołączyli do kilkudziesięciu gdańskich instytucji i zakładów pracy, protestujących przeciwko wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego. Wystawa przypomina o tym wydarzeniu, opowiadając o nim przede wszystkim z perspektywy uczestników strajku oraz przybliżając rolę NZS w proteście i jego działalność w kolejnych miesiącach stanu wojennego.

- Podczas strajku w dniach 13-15 grudnia 1981 r. oraz w następujących później miesiącach wspólnotowość akademicka  była wyraźnie widoczna. Wprowadzenie stanu wojennego spotkało się ze sprzeciwem pracowników naukowych, technicznych oraz studentów UG – mówi Magdalena Jaszcza z Muzeum UG. - Utworzono wspólny Uczelniany Komitet Strajkowy, w którym głos wszystkich tych grup był reprezentowany. Wśród osób represjonowanych, które zostały aresztowane lub internowane, znaleźli się zarówno studenci, jak i pracownicy UG – dodaje. Podkreśla także, jak ważne dla wspólnoty akademickiej są wystawa i pamięć. - Chcemy mówić o strajku w stanie wojennym również dlatego, że jest to wydarzenie nieco przyćmione na tle innych wątków opozycyjnej karty historii UG. W szerszej świadomości powszechniej kojarzone są choćby strajki z maja 1988 roku – mówi.

Bez nich, nie byłoby nas

- Ta wystawa to spełnienie moralnego obowiązku wobec tych wszystkich, których wzywaliśmy w stanie wojennym do protestów, za co wielu dotknęły represje– podkreśla Leszek Biernacki. Niestety jej rangę ograniczyła znacznie pandemia.

Na ekspozycji zobaczymy skutki wydarzeń, m.in. historie aresztowanych i internowanych uczestników strajków. Nie zabraknie również indywidualnych wspomnień związanych z przyłączeniem się studentów do strajku w Stoczni Gdańskiej oraz działalności podziemnej NZS UG.

Ostateczny kształt wystawie nadały Marta Szaszkiewicz i Magda Jaszcza z Muzeum UG. - Przekazałem niezbędne materiały o strajku w stanie wojennym na UG i w Stoczni Gdańskiej – mówi Leszek Biernacki. - W całym kraju w stanie wojennym internowano łącznie 410 członków NZS. Przez obozy internowania w Gołdapi, Iławie, Kwidzynie i Strzebielinku, przewinęło się wielu studentów i pracowników naukowych z uczelni Trójmiasta.  Na wystawie prezentujemy listę ówczesnych pracowników i studentów UG, którzy zostali pozbawieni wolności – dodaje Marta Szaszkiewicz.

Zdjęcia oraz teksty, które pojawią się na wystawie są autorstwa Leszka Biernackiego, który był uczestnikiem tamtych wydarzeń. - Wystawa ma więc charakter opowieści z perspektywy ich uczestników. Zdjęcia prezentowane na wystawie są absolutnie unikatowe i bezcenne - akcentuje Marta Szaszkiewicz.

Współorganizatorami wystawy są też obecni członkowie NZS na UG, którzy podkreślają wagę upamiętnienia osób, które studiowały w okresie stanu wojennego i czynnie stawiały czoła władzy komunistycznej. - Czujemy więź z naszymi starszymi kolegami. Są to osoby, które wymyśliły NZS i bez nich, nie byłoby nas – mówi Krystian Rubajczyk, przewodniczący NZS UG. - Mimo tego, że dzieli nas tyle lat, to cechy wspólne, takie jak chęć do działania, robienia czegoś więcej powoduje, że ta różnica wieku jest czasami niezauważalna – dodaje.

Po 40 latach

Wystawie towarzyszyć będzie spotkanie z uczestnikami minionych wydarzeń. Obecność na otwarciu wystawy potwierdzili m.in. członkowie ówczesnego Uczelnianego Komitetu Strajkowego, m.in. prof. Maciej Żylicz – przewodniczący UKS ze strony uczelnianej „Solidarności” oraz Marek Sadowski z ramienia NZS UG. Nie zabraknie również obecnych członków NZS UG oraz Zarządu Krajowego NZS, będzie to zatem okazja do spotkania w jednym miejscu przedstawicieli dwóch pokoleń tej organizacji.

- Bardzo wielu działaczy NZS i „Solidarności”, o których dziś się nie pamięta, bardzo ucieszyło się z zaproszenia. Podkreślają, że to coś wyjątkowego, że po trzydziestu latach od wywalczenia wolności będą mogli się w końcu spotkać na Wydziale Humanistycznym i wymienić wspomnieniami. Żal, że wiele osób nie dożyło tego dnia – mówi Biernacki

Wystawa "Niepokonani..." oraz spotkanie z uczestnikami strajków, jest dla Muzeum UG szczególnie ważne nie tylko ze względu na potrzebę uczczenia tamtych wydarzeń, ale również w kontekście prac nad wystawą stałą muzeum. - Spotkanie z uczestnikami i świadkami strajków na UG to dla nas doskonała okazja do indywidualnych rozmów, które pozwolą nam wypełnić luki faktograficzne i biograficzne – podkreśla Marta Szaszkiewicz. 

Wystawę i debatę upamiętniające postawy środowiska akademickiego w walce o Polskę wolną i demokratyczną uzupełnią prace dokumentacyjne Leszka Biernackiego.  - Udało mi się równocześnie ukończyć prace nad dwutomową książką „Reduta”, w której opisałem wydarzenia z lat 1980-1985. Mam nadzieję, że znajdzie się sposób, aby ją wydać, ale wcześniej uzupełnię ją jeszcze o opowieści usłyszane na spotkaniu – zapowiada autor.

Organizatorzy wydarzenia: Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego, Niezależne Zrzeszenie Studentów UG. Partnerzy: Akademickie Centrum Kultury UG „Alternator”, Koło Naukowe Neptun TV

Patronat honorowy nad wystawą:
Rektor Uniwersytetu Gdańskiego prof. dr hab. Piotr Stepnowski

Z uwagi na obecną sytuację epidemiologiczną wydarzenie ma charakter zamknięty.
Relację z wydarzenia będzie można obejrzeć na stronach internetowych organizatorów.

Wystawa będzie dostępna w holu Wydziału Historycznego UG od 19 lutego do 30 marca 2022. Po 30 marca planowana jest jej ekspozycja w Sopocie oraz Gdyni. Informacje:  www.muzeum.ug.edu.pl oraz https://www.facebook.com/muzeumug

Rozmowa z Leszkiem Biernackim, opublikowana 12 grudnia 2022 r. na stronie UG: https://ug.edu.pl/news/pl/2382/wielu-was-bylo-gdyby-spytali-tak-coz-bym…