Prof. Jacek Zaucha z Uniwersytetu Gdańskiego, ekonomista, twórca podwalin ekonomii przestrzennej obszarów morskich, został laureatem Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza za rok 2022 w kategorii nauk humanistycznych i społecznych. To najważniejsze na Pomorzu naukowe wyróżnienie zostało przyznane panu profesorowi za znakomite dokonania naukowe oraz wielkie uznanie, jakim cieszy się uczony – badacz ekonomicznych walorów przestrzeni, licznie cytowany twórca kategorii przestrzeni morskiej.

Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza, nazywana także Pomorskim Noblem, przyznawana jest od 1987 roku reprezentantom gdańskiego środowiska naukowego za wybitne osiągnięcia naukowe.

28 stycznia 2023 r. prof. Jacek Zaucha z UG dołączył do grona naukowców uhonorowanych tą nagrodą. Uroczystość wręczenia Pomorskich Nobli odbyła się w Dworze Artusa w Gdańsku.

- Profesor Jacek Zaucha jest uznanym w kraju i w skali międzynarodowej autorytetem z zakresu morskiej ekonomii przestrzennej, której podwaliny nakreślił w licznych publikacjach naukowych i opracowaniach aplikacyjnych. Jest pierwszym polskim ekonomistą, który dostrzegł w podejściu opartym na nowej geografii ekonomicznej potencjał łączenia regulacji naukowych z wyborem publicznym. Jest uznanym ekspertem z zakresu spójności terytorialnej oraz terytorializacji polityki rozwojowej. Z jego wiodącym udziałem przygotowana została „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030” oraz powstał „Plan zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich” obejmujący zasięgiem wody morskie pod polską jurysdykcją z wyłączeniem wód zalewów i portów morskich – przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2021 roku. Aktualnie uczestniczy w przygotowaniu planu zagospodarowania przestrzennego wód morskich Zalewu Wiślanego i portu w Elblągu - mówił w swojej laudacji prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski z Wydziału Nauk Społecznych UG. - Znamienite osiągnięcia badawcze oraz zaangażowanie w działalność akademicką, społeczną i organizacyjną w pełni uzasadniają uhonorowanie profesora Jacka Zauchy Nagrodą Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza za: opracowanie metodologii badania rozwoju przestrzennego obszarów morskich. To uhonorowanie jest docenieniem nieprzemijających osiągnięć naukowych Laureata oraz podziękowaniem za wkład w rozwój pomorskiego ośrodka naukowego i podnoszenie prestiżu Uniwersytetu Gdańskiego i naszego 1000-letniego Miasta Gdańska.

Nagrodę im. Jana Heweliusza za rok 2022 w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych otrzymał prof. dr hab. Ryszard Smoleński z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. 

Komentarz prof. Jacka Zauchy na temat przyznanej nagrody:

"Ta nagroda jest nie tylko dla mnie, gdyż jestem jedynie "twarzą" lub ambasadorem większego przedsięwzięcia badawczego. Stanowi ona wyraz uznania dla interdyscyplinarnego zespołu badaczy i praktyków, z którym miałem przyjemność współpracować przez ostatnie lata, a były to osoby z Uniwersytetu Gdańskiego (Wydział Ekonomiczny, Wydział Prawa i Administracji, Wydział Zarządzania , Wydział Oceanografii i Geografii), Instytutu Morskiego Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, Politechniki Gdańskiej, Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu w Liverpoolu, Uniwersytetu w Ponte Delgada, Uniwersytetu  Södertörn, Helmholtz-Zentrum Hereon i wielu innych zagranicznych ośrodków naukowych.

Ta nagroda pokazuje, że tu na Pomorzu można uprawiać naukę na poziomie takim, jak w renomowanych ośrodkach badawczych OECD. Ważny jest entuzjazm, pasja, pomysł badawczy i przekraczanie granic tradycyjnych dyscyplin naukowych, umiejętność słuchania partnerów i zadawania właściwych pytań. W naszym przypadku udało się wypełnić lukę badawczą badając mechanizmy kształtujące zagospodarowanie przestrzeni morskiej, która przechodzi radykalne przeobrażenia: ich emanacją jest wznoszenie elektrowni wiatrowych na morzu. Ale proces jest znacznie głębszy. Chodzi o nowe relacje emocjonalne między ludźmi a morzem (krajobrazy morskie), łączenie procesów ekonomicznych i oceanograficznych i społecznych, np.  refleksje na temat sprawiedliwości społecznej w zagospodarowaniu morskiej przestrzeni.

Jeśli nauka jest uprawiana w ten sposób, że przynosi konkretne pożytki społeczeństwu, rozwiązuje problemy, inspiruje do dyskusji, może liczyć na walor ponadczasowości. Bo sensem nauki jest dostrzeganie tego, co ważne, a czego nie widać na pierwszy rzut oka. Tak uprawiana nauka wpasuje się w   sprawdzone tradycje akademickie, będzie atrakcyjna dla  młodych, oczywiście jeśli  pozwoli im to na  utrzymanie godnego poziomu życia.  W nowoczesnym świecie  ciekawość badawczą należy tak samo wysoko cenić, jak mistrzostwo naukowego rzemiosła. Mistrzostwo przychodzi z czasem, ale zdolność zadawania  przełomowych pytań może być domeną młodych ludzi, jeśli tylko uda się to w nich  docenić i uchronić ich przed popadnięciem w rutynę badawczą, tj. szukaniem czasopism, gdzie łatwo publikować zamiast tematów, które są społecznie nośne.

Nagroda nie byłaby możliwa bez wsparcia administracyjnego, bez sugestii, że można się o nią ubiegać. Chciałbym za to wsparcie podziękować wszystkim moim Przyjaciołom z UG i nie bez przyczyny użyłem w tym przypadku „P” - bardzo sobie cenię tę przyjaźń, gdyż ma ona charakter pomostowy, a nie wykluczający".

Prof. dr hab. Jacek Zaucha, życiorys naukowy:

Prof. dr hab. Jacek Zaucha, profesor ekonomii na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego, od lat współpracujący z Instytutem Morskim Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, założyciel Instytutu Rozwoju w Sopocie jest twórcą podwalin ekonomii przestrzennej obszarów morskich, autorem pierwszych na świecie publikacji na ten temat, a o jego znaczeniu i dorobku w tym zakresie świadczy umieszczenie jego nazwiska w badaniach bibliometrycznych identyfikujących członków głównych światowych klastrów naukowych badających zagadnienie rozwoju przestrzennego obszarów morskich (Chalastani i in. A bibliometric assessment of progress in marine spatial planning, Marine Policy 127 (2021) 104329). Obecnie jest on redaktorem specjalnego wydania niezwykle renomowanego czasopisma Marine Policy dotyczącego tego zagadnienia. Dorobek naukowy J. Zauchy obejmuje ponad 170 publikacji naukowych, które doczekały się łącznie ok. 2000 cytowań w międzynarodowym obiegu naukowym. W tym zawiera się jedna z pierwszych na świecie monografii dotyczących morskiego planowania przestrzennego Maritime Spatial Planning. past, present, future (Palgrave Macmillan), której redaktorem naukowym był Jacek Zaucha wraz z Kirą Gee. Badania J. Zauchy były jednym z czynników, który ułatwił utworzenie na Wydziale Ekonomicznym UG nowej specjalności dotyczącej sektorów off-shore, która będzie oferowana na studiach 2 stopnia od obecnego roku akademickiego. Przy wykorzystaniu wyników badań J. Zauchy i przy jego udziale (kierownictwo zespołem ekspertów) został sporządzony Plan zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich w skali 1 : 200 000 obejmujący swym zasięgiem całość wód morskich pod polską jurysdykcją z wyłączeniem wód zalewów i portów morskich. Plan ten został przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 935). Rozporządzenie zaczęło obowiązywać w dniu 22 maja 2021 r. Obecnie J. Zaucha jest zaangażowany w przygotowanie planów zagospodarowania przestrzennego wód morskich Zalewu Wiślanego i portu w Elblągu.

30 stycznia na stronie Aktualności UG opublikujemy rozmowę z prof. Jackiem Zauchą. Zapraszamy do lektury.