Działająca przy Uniwersytecie Gdańskim Fundacja im. Johanna Gottfrieda Herdera serdecznie zaprasza w dniu 2 października 2023 r. o godz. 10.00 do gmachu głównego Biblioteki UG na wernisaż wystawy poświęconej postaci jej patrona.

Na wystawie będą prezentowane eksponaty udostępnione przez Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu, które jest oddziałem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Mają one przedstawiać formy upamiętnienia Herdera w Morągu, historię powstania muzeum jego imienia w tamtejszym ratuszu, stworzenie stałej wystawy w Pałacu Dohnów i postawienie pomnika.

Oprócz eskpozycji z Morąga zostanie pokazana dwujęzyczna polsko-niemiecka wystawa planszowa o Herderze, opracowana przez Centrum Kultury Prus Wschodnich w Ellingen w Bawarii. Wspólna wystawa na UG została zorganizowana z okazji zbliżającej się 280. rocznicy urodzin i 220. rocznicy śmierci Herdera ‒ wybitnego pisarza, myśliciela i filozofa kultury, autora tekstów estetycznych i filozoficznych.

Patronat Honorowy przejęli Rektor UG prof. dr hab. Piotr Stepnowski i Konsul Generalna Niemiec w Gdańsku Cornelia Pieper. Uroczystość otwarcia wystawy uświetni swą obecnością Pani Minister Gospodarki, Transportu, Rolnictwa i Winnic kraju związkowego Nadrenia-Palatynat w Niemczech Daniela Schmitt. W otwarciu weźmie udział kierownik Muzeum w Morągu, a równocześnie kurator polskiej części wystawy Angelika Rejs. Będą obecni także dyrektor Centrum Kultury Prus Wschodnich w Ellingen Gunter Dehnert i były dyrektor Wolfgang Freyberg.

Wystawa w Bibliotece Głównej otworzy Rok Herdera, zorganizowany na Uniwersytecie Gdańskim w roku akademickim 2023‒2024. W jego ramach na Wydziale Filologicznym odbędą się wykłady gościnne zagranicznych badaczy, poświęcone roli literatury i kultury niemieckiej w Europie Środkowej i Wschodniej.

Pierwszy z wykładów wygłosi w dniu 10 października br. dr Beata Paškevica z Łotewskiej Biblioteki Narodowej w Rydze, która będzie mówić o fascynacji Herdera pieśniami ludowymi i jej wpływem na krąg uczonych w Inflantach. Kolejny wykład, prof. Michaela Brauna z Uniwersytetu w Kolonii, na temat fragmentarycznego pisarstwa Franza Kafki odbędzie się w dniu 29 listopada 2023 r. Kolejne trzy wykłady zaplanowane są w semestrze letnim. W marcu 2024 r. dr Silke Pasewalck z Oldenburga w Niemczech opowie o współdzielonym dziedzictwie jako temacie we współczesnej literaturze niemieckiej i polskiej. W maju prof. Peter Arnds z Dublina wygłosi odczyt na temat „Bestiariusz polityczny Grassa a literatura światowa”. W tym samym miesiącu zaplanowano również spotkanie z dr. Joachimem Mähnertem, dyrektorem Muzeum Prus Wschodnich w Lüneburgu. Przedstawi on koncepcję nowego oddziału Immanuela Kanta w jego muzeum. Wykłady będą w języku niemieckim, ale zainteresowani słuchacze mogą skorzystać z polskich tłumaczeń ich skróconych wersji.

Na zakończenie Roku Herdera zaplanowano spotkanie byłych stypendystów DAAD z UG i Pomorza z udziałem naukowców z Niemiec. Szczegółowe informacje o wykładach gościnnych i kolejnych wydarzeniach będą zamieszczane na stronie internetowej Instytutu Filologii Germańskiej: https://fil.ug.edu.pl/wydzial/instytuty/instytut-filologii-germanskiej-institut-fur-germanistik/instytut-filologii-germanskiej/aktualnosci-i-wydarzenia

Również Centrum Herdera UG przygotowało bogaty program obchodów. W Dniu Otwartym, w sobotę 23.09. br., zaplanowano tematyczne spacery, spotkania i dyskusje popularyzujący postać Herdera i przybliżające realia Gdańska w jego epoce, które poprowadzą prof. Marion Brandt, Barbara Piórkowska i dr Janusz Mosakowski oraz dr Tomasz Siwiec i dr Anna Kowalewska-Mróz.

Pod wspólną nazwą „Gdańsk i okolice w czasach Johanna Gottfrieda Herdera” zorganizowano w październiku i listopadzie br. cykl pięciu spotkań ze specjalistami z dziedziny historii, kultury i literatury, którzy zajmują się historią Gdańska i okolic. Otworzy je w piątek 6.10. wykład dr Ewy Barylewskiej-Szymańskiej o gdańskich sypialniach w XVIII w. Tydzień później, w piątek 13.10., dr Magdalena Sacha opowie o opisach gdańszczan z 1799 roku autorstwa Augusta von Lehndorffa. Następnego dnia, w sobotę 14.10., dr Sacha poprowadzi także spacer zatytułowany „Zwiedzanie Gdańska z hrabią Augustem von Lehndorffem”. W piątek 27.10. dr Dobromiła Maria Rzyska-Laube wygłosi w Centrum Herdera wykład „O współistnieniu dwóch narodowości – polskiej i niemieckiej na przykładzie polskich ziemian z Pomorza Nadwiślańskiego”. W piątek 24.11. dr Janusz Mosakowski przedstawi twórców gdańskich legend.

Z myślą o uczniach szkół średnich Centrum Herdera UG przygotowało konkurs na esej dla licealistów województwa pomorskiego, inspirowany twórczością Johanna Gottfrieda Herdera ‒ ich zadaniem będzie odniesienie się do wybranych cytatów Herdera. Rozstrzygniecie konkursu nastąpi w listopadzie 2023 r. Informacje na temat konkursu zostaną rozesłane do szkół.

Bliższe informacje na temat wszystkich wydarzeń Centrum Herdera UG na stronie www.herder.ug.edu.pl oraz Facebooku https://www.facebook.com/niemieckicentrumherdera

i instagramie: https://www.instagram.com/centrumherderaug.

Kilka słów o Johannie Gottfriedzie Herderze:

Herder przyszedł na świat 25 sierpnia 1744 r. w Morągu. Pomimo że pochodził z biednej mieszczańskiej rodziny – jego ojciec pracował jako kantor w kościele ewangelickim – był jednym z najwybitniejszych intelektualistów swojej epoki. Po studiach teologii w Królewcu, gdzie m.in. uczęszczał na seminarium Immanuela Kanta, pracował przez cztery lata jako pastor w Rydze. Tam poznał wielokulturowe środowisko i zaczął doceniać znaczenie kultur narodowych. Później podróżował po Europie, osiadł w Niemczech, a ostatnie 27 lat pracowitego życia spędził w Weimarze, gdzie pełnił urząd generalnego superintendenta, najwyższą funkcję w Kościele luterańskim księstwa Saksonia-Weimar. Tam też zmarł 18 grudnia 1803 r.

Już w Rydze Herder publikował obszerne prace o literaturze współczesnej, którymi zainicjował ruch „burzy i naporu”. Wpłynął znacząco na twórczość młodego Johanna Wolfganga Goethego, z którym zaprzyjaźnił się w 1770 r. Przyczynił się swoimi pracami także do ukształtowania idei narodu, wskazując na język jako ważny element spajający wspólnotę narodową i podkreślając wartość i niepowtarzalność każdej kultury narodowej. Zainicjował badania nad pieśniami ludowymi, zbierał i tłumaczył na język niemiecki pieśni ludowe różnych narodów, wydane w zbiorze Głosy narodów w pieśniach. Wystawa, którą można zwiedzać do 18 grudnia br., ma przypomnieć jego postać i dokonania.