Jakie czynniki wpływają na przeżywalność psów domowych w czasie wojen? Które dziedziczne cechy fenotypowe są pod działaniem doboru naturalnego i jaki jest wpływ cech niedziedzicznych na przeżywalność tych zwierząt? Odpowiedzi m.in. na te pytania postara się znaleźć dr hab. Małgorzata Pilot, prof. UG z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, której projekt pt. „Psy wojny: Dobór naturalny u psów domowych podczas wojny” pozyskał finansowanie z programu Granty Interwencyjne NAWA. Badania prowadzone będą we współpracy z Lwowskim Uniwersytetem Narodowym im. Iwana Franki.
Psy domowe doświadczają podczas wojen zwiększonej śmiertelności. Mogą zostać zabite lub zranione przez bomby i ostrzał, zabite dla pożywienia lub mogą stracić właścicieli, schronienie i źródła pokarmu. Dr hab. Małgorzata Pilot, prof. UG zwraca uwagę na to, że przeżywalność w takich okolicznościach może być nielosowa ze względu na pewne cechy, np. psy, które straciły właścicieli, mogą mieć niższy wskaźnik przeżywalności niż te, które zawsze były bezdomne, duże psy mogą być mniej narażone na zabicie dla pożywienia, ale małe psy mogą mieć większe szanse na przeżycie bombardowań.
- Czas wojny jest związany z silnym doborem naturalnym, ale nie wiadomo, które dziedziczne cechy fenotypowe są pod jego działaniem i jaki jest wpływ niedziedzicznych cech na przeżywalność – mówi dr hab. Małgorzata Pilot, prof. UG z Wydziału Biologii. - Aby to sprawdzić, przeprowadzimy bezpośrednią ocenę cech morfologicznych (np. wzrost, kształt pyska) oraz składu diety (za pomocą analizy stabilnych izotopów) dla żywych i martwych psów w regionach dotkniętych wojną. W oparciu o skład izotopowy odtworzymy zarówno przeszłą, jak i obecną dietę osobników, co dostarczy informacji o ich przeszłym i obecnym statusie (pies mający właściciela lub bezpański). Będziemy też w stanie odróżnić antropogeniczne źródła pokarmu od naturalnych, a także wykryć okresy głodowania.
Projekt zakłada też pobranie próbek DNA do przyszłych analiz genomicznych, które mają dostarczyć informacji dotyczących pochodzenia zwierzęcia (pies rasowy, mieszaniec lub kundel) oraz cech fenotypowych o znanej wysokiej odziedziczalności.
- Analizy genomiczne umożliwią nam również wykrycie sygnałów doboru w poszczególnych genach. Badania te pozwolą zidentyfikować fenotypy psów i odpowiadające im profile genetyczne, które są związane z wysokimi i niskimi wskaźnikami przeżywalności podczas wojny. Zrozumienie czynników wpływających na przeżywalność pomoże w opracowaniu skuteczniejszych strategii dla poprawy dobrostanu bezpańskich psów oraz zmniejszenia ryzyka ataków psów na ludzi i rozprzestrzeniania przez nie chorób zakaźnych – dodaje kierowniczka projektu.
Projekt pt.: „Psy wojny: Dobór naturalny u psów domowych podczas wojny” realizowany będzie we współpracy z Lwowskim Uniwersytetem Narodowym im. Iwana Franki.
- Nasza współpraca rozpoczęła się w 2002 roku, podczas moich studiów doktoranckich. Badania, które prowadziłam dotyczyły zmienności genetycznej populacji wilków w Europie Środkowo-Wschodniej i oparte były na współpracy z naukowcami z krajów tego regionu, zajmującymi się ekologią wilków, którzy dostarczyli próbki do badań genetycznych oraz wiedzę na temat lokalnych populacji wilków – zdradza dr hab. Małgorzata Pilot, prof. UG. - Jednym z tych naukowców był dr Ihor Dykyy z Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego. Obecnie Ihor musiał przerwać swoją pracę naukową i walczy na wojnie, a koordynatorem projektu w Ukrainie jest jego doktorantka, Mariia Martsiv. Ihor przesyła nam zdjęcia psów i obserwacje ich zachowania, więc dzięki niemu mamy źródło bezpośredniej wiedzy o sytuacji psów na terenach objętych działaniami wojennymi.