Co roku 10 grudnia Komitety Noblowskie, wręczając wyróżnienia, wskazują jedne z najważniejszych osiągnięć i zmian w naszej rzeczywistości. Jedne wywołują w nas nadzieje, jak postępy w medycynie, inne napawają niepokojem, jak powrót widma wojny jądrowej. O tym, kto otrzymał Nagrodę Nobla w 2024 r. i w jaką stronę zmierza świat kultury, nauki i polityki, opowiadają naukowcy Uniwersytetu Gdańskiego.   

Po 16 latach przerwy Nobel dla ekonomistów instytucjonalnych

- Badania laureatów nagrody pewnie nie wpłyną na losy świata. Gdyby tak było, kraje Afryki Subsaharyjskiej dawno osiągnęłyby stabilne perspektywy wzrostu. Współczesne procesy polityczne odwołują się niestety do polaryzacji, budowania antagonizmów, niszczenia instytucji, jeśli tylko oferuje to krótkookresowe korzyści. I dlatego właśnie potrzebna jest ekonomia instytucjonalna jako swoisty głos sumienia, choćby nawet wołający na puszczy. 

- prof. dr hab. Jacek Zaucha

Czytaj dalej.

„Na nasze potrzeby wyobraźmy sobie białko jako koparkę...”

- Skupmy się na białkach - przedmiocie tegorocznej Nagrody Nobla. W najprostszy sposób możemy je sobie wyobrazić jako małe (rozmiar 2-100 nm (1nm=10^-9m)), bardzo wyspecjalizowane nanoroboty. Jedne będą budować nasze mięśnie i odpowiadać za ich ruch, inne naprawiać uszkodzone tkanki, jeszcze inne odpowiadać za trawienie pokarmów, a nawet za proces widzenia i postrzegania otoczenia. Tak więc bez białek nie może istnieć żaden żywy organizm. Nawet wirusy, które trudno nazwać „żywymi”, też są zbudowane z białek. 

- dr hab. Artur Giełdoń, prof. UG

Czytaj dalej.

„Na nowo rozgorzały dyskusje, czy grozi światu globalna wojna jądrowa”

- Wybór tegorocznego laureata Pokojowej Nagrody Nobla nie był przypadkowy i nie powinien zaskakiwać. Chociaż od zrzucenia na japońskie miasta Hiroszimę i Nagasaki bomby atomowej minęło prawie osiemdziesiąt lat, temat nie stracił bynajmniej na aktualności, wręcz przeciwnie, od czasu wybuchu pełnoekranowej wojny w Ukrainie na nowo rozgorzały dyskusje, czy grozi światu globalna wojna jądrowa. 

- dr hab. Arkadiusz Modrzejewski, prof. UG 

Czytaj dalej.

„Literacka Nagroda Nobla 2024 odzwierciedla zmianę, jaka zaszła w sposobie przyznawania tego wyróżnienia”

- Proza Han Kang - elegijna w swoim tonie, będąca bolesną medytacją nad kruchością życia wydanego historycznej przemocy oraz portretująca zachowania ludzi w obliczu sytuacji ekstremalnych - stara się jednak także odnaleźć źródła ludzkiej godności, heroizmu i solidarności.

- dr Bartosz Dąbrowski

Czytaj dalej. 

Tegoroczną Nagrodę Nobla z Chemii komentuje prof. Krzysztof Liberek

- Demis Hassabis i John Jumper stworzyli program AlphaFold2, który wykorzystując sztuczną inteligencję przewiduje trójwymiarową strukturę białek na podstawie ich sekwencji aminokwasowej. AlphaFold2 ze znacząco większym prawdopodobieństwem od dotychczas istniejących programów komputerowych przewiduje strukturę białek. Baza przewidzianych przez ten program struktur zawiera około 200 milionów białek. Co istotne, struktury te są dostępne dla naukowców oraz firm komercyjnych. Znajomość trójwymiarowych struktur białek jest podstawą do zrozumienia ich funkcji i ma ogromne znaczenie dla współczesnej biotechnologii i medycyny, między innymi przy projektowaniu nowych leków.

- prof. dr hab. Krzysztof Liberek

Czytaj dalej.

„Złośliwi fizycy mogą wytykać, że tegoroczna nagroda przypomina tę z 1912 r.”

- Oprócz inspiracji fizycznych leżących u zarania modeli sztucznych sieci neuronowych Komitet podkreśla ich zastosowanie w innych dziedzinach nauki. W szczególności zastosowanie sztucznych sieci neuronowych umożliwia symulacje układów fizycznych z dokładnością pozwalającą na przewidywanie struktury i dynamiki nowych materiałów czy zwiększenie dokładności modeli klimatycznych bez nadmiernego użycia mocy obliczeniowej do wykonywania obliczeń. Głębokie sieci neuronowe są też wykorzystywane w przewidywaniu trójwymiarowych struktur białek.

- dr Paweł Mazurek

Czytaj dalej.