Dr hab. Michał Roch Kaczmarczyk, prof. UG z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, autor książki „Aporia wolności. Krytyka teorii społecznej”, został zwycięzcą tegorocznego Konkursu o Nagrodę im. Jana Długosza.

Statuetkę wręczaną w Konkursie o Nagrodę im. Jana Długosza, wykonaną przez śp. prof. Bronisława Chromego, oraz nagrodę pieniężną w wysokości 30 000 zł otrzymał w tym roku naukowiec z Uniwersytetu Gdańskiego - dr hab. Michał Roch Kaczmarczyk, autor książki „Aporia wolności. Krytyka teorii społecznej” wydanej przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

 „Wolność należy do najbardziej intrygujących pojęć – często uznawana za istotę człowieczeństwa lub podstawę porządku społecznego jest jednocześnie wypierana ze słownika socjologicznego jako anachronizm, na który nie ma miejsca w naukach społecznych. Odniesienia do wolności są pełne wieloznaczności i ambiwalencji skrywających zarówno problemy teoretyczne, jak i osobiste rozterki uczonych. Prezentowana książka zrywa z cichą tradycją unikania tematu wolności w naukach społecznych lub formułowania go w sposób, który odbiera mu jego zasadniczą wagę. W przekonaniu autora wyartykułowanie pierwszorzędnej roli, jaką problem wolności naprawdę odgrywa w socjologii, pozwala rzucić nowe światło na społeczno-polityczną rolę tej nauki, istniejące w niej podziały teoretyczne oraz jej przyszłe wyzwania. Książka dowodzi, że stosunek do wolności ma zasadnicze znaczenie dla każdej teorii społecznej. Tezę tę wspiera obszerny przegląd poglądów, które odcisnęły trwałe piętno na dziejach myśli społecznej w ciągu ostatnich dwóch stuleci. Czytelnik znajdzie w książce między innymi omówienie myśli takich klasyków teorii społecznej, jak Pierre Bourdieu, Cornelius Castoriadis, Émile Durkheim, Erving Goffman, Niklas Luhmann, Karol Marks, George Herbert Mead, Talcott Parsons czy Max Weber. Autor w nowy sposób ukazuje też strukturę wzajemnych relacji między głównymi nurtami refleksji socjologicznej – niewidoczną, gdy abstrahuje się od problematyki wolności. Osoby ceniące ideę wolności znajdą w prezentowanej książce nie tylko liczne uzasadnienia poglądu, że wolność jest wartością istotną dla porządku społecznego, lecz także analizę praktycznych i teoretycznych konsekwencji tego stanowiska" - czytamy w streszczeniu publikacji.

- Jury Nagrody im. Długosza doceniło głębokie znawstwo autora w dziedzinie socjologii i filozofii, oryginalność jego podejścia, inspirujące walory krytycznych i mocno ugruntowanych refleksji, odwagę intelektualną wolną jednakże od arogancji, w patrzeniu z góry na dół na olbrzymów myśli społecznej, żeby znów nawiązać do metafory Bertranda i Newtona. Kaczmarczyk przysłużył się dobrze olbrzymom, rzetelnie i kompetentnie czytając i prezentując co mieli do powiedzenia, a także przysłużył się naukom społecznym, posuwając nieco naprzód i pogłębiając rozumienie fundamentalnej, ontologicznej kategorii wolności – zauważył w laudacji odczytanej podczas wręczenia nagrody prof. dr hab. Piotr Sztompka, socjolog, profesor nauk humanistycznych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pełna treść laudacji

Konkurs o Nagrodę im. Jana Długosza nagradza dzieła wnoszące istotny wkład w rozwój światowej nauki i kultury. Rokrocznie towarzyszy on Międzynarodowym Targom Książki w Krakowie, które tym razem, ze względu na sytuację związaną z pandemią, zostały odwołane. Konkurs jednak przeprowadzono, a laureata poznaliśmy podczas transmisji online.  W tej samej formie przyznane zostały też nagrody.

W jury Konkursu zasiadają wybitne postaci świata nauki, którzy od pierwszej edycji pracują społecznie. Funkcję przewodniczącego pełni prof. dr hab. Władysław Stróżewski z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W składzie komisji konkursowej zasiadają: prof. Andrzej Chwalba - badacz historii społecznej, kulturowej i politycznej XIX -XXI wieku, relacji polsko-rosyjskich, dziejów Krakowa i Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Marcin Fabiański - polski historyk sztuki, profesor nauk humanistycznych, prof. Andrzej Mączyński – Wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, prof. dr hab. Ryszard Nycz – Kierownik Katedry Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Leszek Polony z Akademii Muzycznej w Krakowie oraz prof. dr hab. Piotr Sztompka - b. kierownik Zakładu Socjologii Teoretycznej Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i profesor czynny Wyższej Szkoły Europejskiej im. J.Tischnera.

Nominowani w 23. Konkursie o Nagrodę im. Jana Długosza:

• Wojciech Ciszewski – „Zasada Neutralności Światopoglądowej Państwa”, Księgarnia Akademicka sp. z o.o., 2019. 
• Katarzyna Fazan– „Kantor. Nie/obecność”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.
• Ryszard Golianek – „Polska w  muzycznej Europie”, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2019.
• Ryszard Kaczmarek – „Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka”, Wydawnictwo Literackie, 2019.
• Michał Roch Kaczmarczyk – „Aporia wolności. Krytyka teorii społecznej”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
• Cezary Obracht – Prondzyński, Józef Borzyszowski – „Historia Kaszubów w dziejach Pomorza t. III-V”, Instytut Kaszubski, 2019.
• Marian Pokropek – „Etnografia. Materialna kultura ludowa Polski na tle porównawczym”, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., 2019.
• Tomasz Rakowski – „Przepływy współdziałania, kręgi możliwego. Antropologia powodzenia”, Fundacja Terytoria Książki, 2019.
• Andrzej Turowski  - „Biomorfizm w sztuce XX wieku. Między biomechaniką a bezformiem”, Fundacja Terytoria Książki, 2019.
• Jerzy Zajadło – Minima luridica. Refleksje i pewnych (nie)oczywistościach prawniczych”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Wydawnictwo Arche, 2019.

Michał Roch Kaczmarczyk - Socjolog, profesor nadzwyczajny w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się teorią socjologiczną oraz socjologią prawa. Opublikował między innymi „Wstęp do socjologicznej teorii własności” (2006) uhonorowany nagrodą PAN im. Ludwika Krzywickiego oraz „Nieposłuszeństwo obywatelskie a pojęcie prawa” (2010). Przetłumaczył na język polski między innymi „System społeczny Talcotta Parsonsa” oraz „Systemy społeczne Niklasa Luhmanna”. Stypendysta Max-Weber-Kolleg w Erfurcie (2008), Fundacji Kościuszkowskiej na State University of New York at Buffalo (2010–2012), Swedish Collegium for Advanced Study w Uppsali (2015–2016) oraz Uniwersytetu Kopenhaskiego (2018).