RODZICIELSTWO

Urlop macierzyński przysługuje pracownicy, która urodziła dziecko niezależnie od rodzaju umowy i stażu pracy.

Wymiar urlopu macierzyńskiego, zależy od liczby narodzonych dzieci przy jednym porodzie zgodnie z art. 180 § 1 Kodeksu pracy wynosi :

• 20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Urlop macierzyński rozpoczyna się w dniu porodu chyba, że pracownica korzystała przed porodem z tego urlopu. Pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, wówczas pracownica składa wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej (wzór wniosku - poniżej)

Jeśli urlop rozpoczyna się w dniu porodu należy dostarczyć tylko akt urodzenia, bez wniosku.

Minimalny okres korzystania przez matkę dziecka z urlopu macierzyńskiego wynosi  14 tygodni. Rezygnacja z pozostałej części urlopu macierzyńskiego i powrót do pracy, może nastąpić pod warunkiem wykorzystania pozostałej części urlopu macierzyńskiego przez pracownika - ojca wychowującego dziecko albo pracownika– innego członka najbliższej rodziny.

Szczególne sytuacje związane z udzielaniem urlopu macierzyńskiego

Hospitalizacja

W przypadku hospitalizacji dziecka pracownica, po wykorzystaniu 8 tygodni, może przerwać urlop macierzyński, a pozostałą część tego urlopu wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala. W przypadku hospitalizacji pracownicy, po wykorzystaniu 8 tygodni, może ona przerwać urlop macierzyński pod warunkiem wykorzystania pozostałej części urlopu przez pracownika - ojca wychowującego dziecko albo pracownika – innego członka najbliższej rodziny.

Śmierć dziecka

W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.  W razie śmierci dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Śmierć matki

W razie śmierci pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu pracownicy, przysługuje pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi - innemu członkowi najbliższej rodziny.

Pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem zgodnie z art. 182^1a § 1 Kodeksu w wymiarze do:

• 41 tygodni – w przypadku, urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 43 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Pracownicy – rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:

• 65 tygodni – w przypadku, urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom, którzy mogą na nim przebywać jednocześnie. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać przysługującego ogólnego wymiaru.

Każdemu z rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z przysługującego ogólnego wymiaru urlopu. Prawa tego nie można przenieść na drugiego rodzica.

Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy szósty rok życia.

Urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wnioski o udzielenie urlopu rodzicielskiego są dla pracodawcy wiążące. Wzór wniosku i oświadczenie do wniosku - poniżej

Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.

Pracownik może łączyć urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W tej sytuacji urlop rodzicielski udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy, a jego wymiar ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika, nie dłużej jednak niż do:

• 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz
• 86 tygodni – w przypadku jednoczesnego urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Podjęcie pracy następuje na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. (wzór wniosku poniżej)

 Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że uniemożliwia to organizacja pracy lub rodzaj pracy jaką wykonuje pracownik.

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego. Urlop przysługuje każdemu z rodziców lub opiekunom dziecka.

Wymiar urlopu wychowawczego wynosi maksymalnie do 36 miesięcy.

Zgodnie z przepisami 1 miesiąc urlopu jest przeznaczony wyłącznie dla drugiego rodzica. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka. W sytuacji gdy tylko jeden z rodziców wykorzystuje cały urlop wychowawczy, to jego wymiar wynosi 35 miesięcy.

Pracującemu rodzicowi przysługuje prawo do urlopu wychowawczego, nawet w sytuacji gdy drugi rodzic dziecka nie pracuje i możliwe jest zapewnienie opieki nad dzieckiem.

Urlop wychowawczy jest udzielany nie więcej niż w 5 częściach. Części urlopu nie muszą być równe i nie muszą być wykorzystywane bezpośrednio po sobie. Urlop wychowawczy jest udzielany do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy szósty rok życia lub w przypadku urlopu wychowawczego na opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem do 18 roku życia.

Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. (wzór wniosku i oświadczenie do wniosku- poniżej)

Rezygnacja z urlopu wychowawczego jest możliwa w dowolnym czasie, o ile pracodawca wyrazi na to zgodę albo za uprzednim zawiadomieniem pracodawcy, co najmniej 30 dni przed planowanym powrotem.

Pracownik, uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

W przypadku kiedy pracownik już skorzystał z części urlopu wychowawczego to może skorzystać z obniżonego wymiaru czasu pracy przez okres odpowiadający pozostałemu do wykorzystania wymiarowi urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy  szósty rok życia. Korzystanie z obniżonego wymiaru czasu pracy, nie obniża wymiaru urlopu wychowawczego.

Wniosek składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. (wzór wniosku poniżej)

Urlop ojcowski, zgodnie z  art. 182³ Kodeksu pracy, może być wykorzystany przez pracownika - ojca do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi 2 tygodnie. Ojciec dziecka może wykorzystać urlop jednorazowo lub nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień.

Pracownik, który przysposabia dziecko, może wykorzystać urlop ojcowski w ciągu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia postanowienia o przysposobieniu dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.

Wzór wniosku i oświadczenie do wniosku- poniżej.

Na podstawie art. 188 Kodeksu pracy, pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.  

Rodzicom 2 dni zwolnienia przysługują łącznie na wszystkie posiadane dzieci. Pracownik w pierwszym wniosku, złożonym w danym roku kalendarzowym, decyduje o sposobie udzielenia takiego zwolnienia (godziny lub dni).

Niewykorzystane dni zwolnienia na dziecko, przepadają wraz z końcem danego roku kalendarzowego. Z nowym rokiem kalendarzowym przysługuje nowy limit.